İşçi, İş Kanunu 24. maddede belirtilen nedenlere dayanarak iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.

İşçinin Haklı Nedenle Fesih Sebepleri

İşçinin haklı nedenle feshi İş Kanunu 24. maddede belirtilmiştir. Süresi belirli olsun veya olmasın işçi; sağlık sebepleri, Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri ve zorlayıcı sebepler nedeniyle  iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir. Aşağıda belirttiğimiz sebepler belli başlı sebeplerdir. Aşağıda belirtilen nedenler haricinde de işçi haklı nedenle iş sözleşmesini feshedebilir. İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshi sebeplerinden bazıları:

• İşçinin maaşının (ücretin) ödenmemesi,
• İşçinin maaşının geç ödenmesi,
• İşçiye fazla çalışma ücretinin ödenmemesi,
• İşveren tarafından işçiye yıllık izin kullandırılmaması,
• Yapılan işten dolayı işçide sağlık sorunlarının meydana gelmesi,
• İşverenin, yapılan iş sözleşmesine aykırı şekilde hareket etmesi,
• İşverenin, işçiye küfür veya hakaret etmesi,
• İşverenin, işçiye cinsel tacizde bulunması,
• İşçiye yapılan cinsel tacize karşı işverenin herhangi bir önlem almaması,
• İşçinin, işveren tarafından hırsızlıkla suçlanması,
• Hafta tatili veya genel tatil ücretlerinin işçiye ödenmemesi,
• 100-150 kadın çalışanı olan işyerlerinde çalışma yerinden ayrı olarak emzirme odasının bulunmaması,
• 150’den çok kadın çalışanı olan işyerlerinde, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine yakın bir kreş bulunmaması,
• İşverenin, işçiye "terbiyesiz" demesi,
• İşçinin, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) girişinin yapılmaması,
• İşçinin, SGK primlerinin eksik yatırılması,
• İşçinin görev unvanının değiştirilmesi,
• İşverenin işçiye, diğer işçilere davrandığı gibi eşit olarak davranmaması,
• İşyerinin başka bir ile taşınması
• İşyerinin aynı il içinde ama işçiye daha uzak olarak başka yere taşınması ve bu nedenle işe gidiş gelişin işçiye maddi ve manevi yük getirmesi,

İşçinin Ahlak ve İyiniyet Kurallarına Aykırı Davranışı Nedeni İle Fesih

a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.

Örneğin işçiye iş saatleri hakkında, verilecek ücret hakkında, işin ağırlığı hakkında yanlış bilgiler verilmesi haklı sebep oluşturur.

b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.

Örneğin senin baban hırsız denmesi ya da işçinin şerefine dokunacak şekilde diğer işçilerin yanında küçük düşürücü sözler söylenilmesi haklı fesih sebebi oluşturur. Cinsel tacizde bulunma ise söz veya eylemlerle kişinin dokunulmazlığının ihlal edilmesidir. Cinsel taciz için cinsel sözler söylenmesi veya cinsel içerikli şaka yapılması yeterlidir.

c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.

Örneğin, işçiyi rüşvete karşı özendirme ya da işçinin abisini yaralama haklı nedenle fesih sebebidir.

d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.

Örneğin, işçi tarafından işyerinde cinsel tacize uğranması durumunda cinsel tacizde bulunan işçinin işten çıkarılması ya da farklı bir ortamda işini yapmasının sağlanması gerekir. Bu önlemlerin alınmaması haklı fesih sebebidir.

e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

Örneğin, asgari ücretin altında ödeme yapılması veya sözleşmede belirtilen miktarın altında ödeme yapılması haklı fesih nedenidir.

f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa,

İşverenin az iş vermesi işçinin kusuru olmadığından aradaki fark verilmelidir verilmezse haklı fesih nedenidir.

İşçinin Sağlık Nedeniyle Feshi

a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.

Örneğin işçinin ağır makine ile çalışması sonucu işçinin sağlığı bozulma tehlikesine giriyorsa işçinin iş sözleşmesini feshi haklı neden sayılır.

b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

Örneğin işçilerin bulaşıcı hastalık olan kolera, sıtma, hepatit gibi hastalıklara sahip olması ve bu hastalııkların işçiye bulaşma riskinin bulunması durumunda haklı fesih sebebi sayılır.

İşçinin Zorlayıcı Sebeplerle İş Akdinin Feshi

İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.

Bu sebepler zorlayıcı olmak zorundadır ancak mücbir sebep denilen doğal afet, savaş gibi sebepler kadar ağır olmasına gerek yoktur. İşin ekonomik kriz ya da hammadde eksikliği gibi sebeplerle bir haftadan fazla süredir durması işçi için haklı fesih sebebidir.

İşçinin Haklı Nedenle Fesih Süresi

Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere dayanarak iş sözleşmesi feshedilecekse bu fiilin öğrenilmesinden itibaren 6 iş günü ve herhalde fiilin gerçekleşmesinden 1 yıldan itibaren fesih yapılmalıdır. Eğer fiilin işlenilmesi devam ediyorsa 6 günlük süre işlemeye başlamaz.

Örneğin: işçi 20 Mart pazartesi cinsel tacize uğrarsa bu fiili öğrenmesi hemen olacağı için 6 iş günü süresi vardır. 28 Mart salı günü mesai bitimine kadar sözleşmeyi feshedebilir.

İşçinin Haklı Nedenle Feshinde İhbar Tazminatı 

İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi durumunda, işçi ihbar tazminatına hak kazanmayacaktır. İhbar tazminatına hak kazanılması için öncelikle işverenin haksız olarak işçiyi işten çıkarması gerekmektedir. Yani işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshi halinde ihbar tazminatı alınmaz. 

İşçinin Haklı Nedenle Feshi Kıdem Tazminatı

Eğer bir yıllık kıdem şartı sağlanmışsa haklı neden ile iş sözleşmesini fesheden işçi kıdem tazminatını talep edebilir. İşveren tazminatı ödemek zorundadır.

İşçi kıdem tazminatını alamazsa öncelikle zorunlu arabuluculuk kurumuna başvuracaktır. Anlaşma sağlanamaması halinde ise dava yoluyla kıdem tazminatı talep edilebilir. Bu süreçte konusunda uzman bir avukata danışmak işçi için faydalı olacaktır. Nitekim avukat, işçinin haklarını eksiksiz alması için bu süreçte önemli bir rol alacaktır.