Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanma
Hayata kast, pek fena muamele veya onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma, TMK 162. maddesinde düzenlenmiştir. Bunlar özel boşanma sebeplerindendir.
Madde 162- Eşlerden her biri diğeri tarafından hayatına kastedilmesi veya kendisine pek kötü davranılması ya da ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunulması sebebiyle boşanma davası açabilir.
Pek Fena Muamele Nedir?
Pek kötü muamele nedir? Bir eşin diğer eşe karşı bedensel veya ruhsal olarak saldırıda bulunması durumunda "pek kötü muamele" olduğu kabul edilir. Yapılan bu pek kötü davranış mutlak boşanma sebebidir.
Pek Kötü Muamele Nedeniyle Boşanma
TMK 162. maddede ikinci boşanma sebebi pek kötü davranış olup, genel olarak eşlerden birinin diğerine uyguladığı, vücut bütünlüğünü, bedensel veya ruhsal sağlığını bozucu ya da tehlikeye düşürücü davranışlar şeklinde tanımlanabilir.
Dövme ve fiziksel şiddet uygulama, evden kovma, aç bırakma, anormal cinsel ilişkiye zorlama gibi davranışlar pek kötü davranışa örnek olarak gösterilebilir. İşlenen fiilin devamlılık arz etmesi zorunlu olmamakla birlikte pek kötü davranış eyleminin zulüm ve eziyet-işkence boyutunda olması gerekmektedir.
Bir eşin diğerine fiziksel şiddet uygulaması, konuta hapsetmesi, aç susuz bırakması, onu cinsel açıdan pazarlamaya kalkışması, ters (anal) ilişkiye zorlaması, ağır işlerde çalıştırmaya zorlaması gibi filleri Pek kötü davranışa örnek olarak gösterebiliriz.
Bir fiilin pek kötü davranış kavramına sokulabilmesi için mutlaka tekrar edilmesine gerek yoktur. Bazen tek bir hareketin ağırlığı da pek kötü veya onur kırıcı davranışın kabulü için yeterlidir. Burada önemli olan pek kötü hareketin zulüm ve işkence boyutuna ulaşmış olmasıdır. Zulüm ve işkence boyutunda tek bir kötü davranışın mahkemece tespit edilmesi durumunda, hakim hayatın çekilmez hale gelip gelmediğine bakmaksızın TMK 162. madde sebebiyle boşanma kararı verecektir. Gerçekleşen fiilin pek kötü davranış sayılıp sayılmayacağını hakim belirleyecektir. Hakim, eşlerin karakterlerini, sosyal durumlarını, eğitim durumlarını, gelenek göreneklerini, yaşam tarzlarını dikkate alarak yapılan eylemin pek kötü davranış sayılıp sayılmayacağına karar verecektir.
Pek fena muameleye maruz kalan eşin ceza davasındaki şikayetinden vazgeçmesi "af" sayılmaz. Pek fena muamele nedeniyle boşanma davası görülmeye devam etmelidir.
Pek Kötü Davranış Nedeniyle Boşanma Şartları
- Fiilin Kasıtlı Olması
Hayata kast nedeniyle boşanmanın ilk şartı gibi pek kötü davranış nedeniyle boşanmanın da ilk şartı kasttır. Bir eşin diğer eşe kasıtlı olarak pek kötü davranışta bulunması gerekir. İhmal veya dikkatsizlik sonucu hareket gerçekleşmişse bu maddeye dayanarak boşanma gerçekleşmeyecektir. Bu durumda 166. Maddeye (evlilik birliğinin temelinden sarsılması) dayanarak boşanma davası açması gerekir.
- Fiilin Diğer Eşe Yönelik Yapılması
Maddenin uygulanabilmesi için aranan ikinci şart eşin kasıtlı olan fiilinin diğer eşe yönelik olmasıdır. Örneğin; eşin akrabalarından birine karşı pek kötü davranışta bulunulması durumunda TMK 162. maddeye dayanılarak boşanma davası açılamayacaktır. Ancak bu durum TMK’nın 166. Maddesine (evlilik birliğinin temelinden sarsılması) dayanarak boşanma nedeni olabilir.
- Fiilin Acı-Eziyet Veren Bir Boyutta Olması
Pek kötü davranış, eşin fiziksel ve ruhsal sağlığını bozmaya, tehlikeye düşürmeye yönelik ağır hakaretleri kapsayan bir boşanma nedenidir. Kanun pek kötü davranıştan söz etmiştir. Örneğin; eşe yönelik tokat atma veya hafif yaralama biçimindeki eylemler de kötüdür ancak burada yasanın aradığı boyut ve yoğunluk bulunmamaktadır.
- Fiilin Kusura Dayanması
Dördüncü şartımız kusurdur. Pek kötü davranış, kusura dayanan bir boşanma nedenidir. Bu bakımdan eşe pek kötü davranan tarafın temyiz gücüne (ayırt etme gücüne) sahip olması gereklidir. Akıl hastası olan eşin kusurlu bir hareketinden bahsedilemeyeceğinden, pek kötü davranış durumunda TMK 162. maddeye dayanılarak boşanma davası açılamayacaktır. Bu durumda boşanma davasının dayanağını TMK 165. Madde (Akıl hastalığı Nedeniyle Boşanma) teşkil edecektir.
Diğer eşin kışkırtması sonucu kızgınlık anında ani bir tepki olarak yapılan bir harekette, kusur unsuru olmayacağından veya hafifleyeceğinden artık bu maddeye dayanılarak boşanma kararı verilemeyecektir.
Pek Kötü Davranış Nedeniyle Boşanma Davasında Zamanaşımı
Pek kötü davranış sebebiyle boşanma davası açmak isteyen eş, boşanma sebebini öğrenmesinden itibaren 6 ay içinde davayı açmalıdır. Aksi takdirde dava hakkı düşecektir. Burada bahsedilen 6 aylık süre zamanaşımı değil hak düşürücü süredir. Her halde de pek fena muamele üzerinden 5 yıl geçmekle dava hakkı düşer.
Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanma
TMK m. 162'de Üçüncü boşanma sebebi onur kırıcı davranış ise, genel olarak eşlerden birinin diğer eşin kişilik haklarına, onur ve haysiyetine, namusuna yönelik olarak küçük düşürmek amacıyla yapmış olduğu hakaret ve saldırılar olarak tanımlanabilir. Bu maddeye dayalı olarak boşanma davası açılabilmesi için onur kırıcı eylemin kasıtlı olması, diğer eşin onur ve haysiyetine, manevi varlığına yönelmiş olması, ağır derecede olması ve kusura dayanması gerekmektedir.
Onur ve namusun ihlalinin olması için tek bir hareket bile yeterli olabilir. Hareketin birden fazla tekrarlanması, toplum içerisinde gerçekleşmesi, alenen yapılması hareketin ağırlaştırıcı nedenlerinden olabilecektir. Ancak eşler karşılıklı olarak birbirlerine hakarete alışmışlarsa artık bir süre sonra onur kırıcı davranış boşanma nedeni olarak ileri sürülemeyecektir.
Onur kırıcı davranış, özel ve mutlak boşanma sebeplerindendir. Bu nedenle ağır derecede onur kırıcı davranış gerçekleşmiş ise ayrıca ortak hayatın onur kırıcı davranış yüzünden diğer eş için çekilmez hale gelip gelmediğinin hakim tarafından araştırılmasına gerek yoktur.
Onur Kırıcı Davranışlar Nelerdir?
Onur kırıcı davranış manevi olarak uygulanan pek kötü muamelelerdir. Onur kırıcı davranış hem yazılı hem de sözlü olarak yapılabilir. Yargıtay'a göre onur kırıcı davranışlar:
- Eşlerden birinin ayrılık süresi içinde eşini başka biriyle aldatması ve bu ilişkinin devam etmesi, onur kırıcı davranış olarak görülmüştür. ( Yargıtay 2. HD 2011/22356 E.)
- Eşine karşı kamuya açık bir alanda "şerefsiz, namussuz" diyerek hakaret etmek.
Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanmanın Şartları
- Fiilin Kasıtlı Olması
Hayata kast nedeniyle boşanmanın ilk şartı gibi onur kırıcı davranış nedeniyle boşanmanın da ilk şartı kasttır. Bir eşin diğer eşe kasıtlı olarak onur kırıcı, küçük düşürücü davranışta bulunması gerekir. İhmal veya dikkatsizlik sonucu hareket gerçekleşmişse bu maddeye dayanarak boşanma gerçekleşmeyecektir. Bu durumda 166. Maddeye (evlilik birliğinin temelinden sarsılması) dayanarak boşanma davası açması gerekir.
- Fiilin Diğer Eşe Yönelik Yapılması
Maddenin uygulanabilmesi için aranan ikinci şart eşin kasıtlı olan fiilinin diğer eşe yönelik olmasıdır. Örneğin; eşin akrabalarından birine karşı onur kırıcı, küçük düşürücü davranışta bulunulması durumunda TMK 162. maddeye dayanılarak boşanma davası açılamayacaktır. Ancak bu durum TMK’nın 166. Maddesine (evlilik birliğinin temelinden sarsılması) dayanarak boşanma nedeni olabilir.
- Fiilin Ağır Derecede Olması
Onur kırıcı davranışın, eşin namusunu, itibarını, onur ve haysiyetine yönelik ağır bir biçimde gerçekleşmesi gerekir. Örneğin; eşe yönelik “pislik,utanmaz” biçimindeki kelimeler ağır derecede olmadığı için bu maddeye dayanarak boşanma davası açılamayacaktır.
- Fiilin Kusura Dayanması
Dördüncü şartımız kusurdur. Onur kırıcı davranış, kusura dayanan bir boşanma nedenidir. Bu bakımdan eşe onur kırıcı davranışta bulunan tarafın temyiz gücüne (ayırt etme gücüne) sahip olması gereklidir. Akıl hastası olan eşin kusurlu bir hareketinden bahsedilemeyeceğinden, onur kırıcı davranış durumunda TMK 162. maddeye dayanılarak boşanma davası açılamayacaktır. Bu durumda boşanma davasının dayanağını TMK 165. Madde (Akıl hastalığı Nedeniyle Boşanma) teşkil edecektir.
Diğer eşin kışkırtması sonucu kızgınlık anında ani bir tepki olarak yapılan bir harekette, kusur unsuru olmayacağından veya hafifleyeceğinden artık bu maddeye dayanılarak boşanma kararı verilemeyecektir.
Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanma Davasında İspat
Türk Medeni Kanunun 162. maddesine dayalı boşanma davalarında ispat yükü genel kural niteliğindeki Medeni Kanunun 6. maddesi uyarınca davacıdadır. Davacı dava sebebini teşkil eden olayın niteliğine göre; davalı tarafından hayatına kast edildiğini, kendisine pek kötü davranıldığını veya kendisine karşı ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunulduğunu tam olarak ispat etmek ile yükümlüdür.
Davada her türlü delil ileri sürülebilecektir. Bu davalarda tarafların ikrarları hakimi bağlamayacaktır. (TMK md. 184/3)
Bu davalarda savcılık soruşturma dosyası, tanık beyanları, ceza mahkemesi dava dosyası, doktor raporu, kamera kayıtları ve diğer deliller ispat aracı olarak kullanılabilecektir.
Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış Sebebiyle Boşanma Davasında Kusur
Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış özel boşanma sebebidir. Bu tür durumlarda bu davranışlar sergileyen kişi daha ağır kusurlu veya tam kusurlu olarak belirtilmektedir. Yargıtay da çoğu zaman bu yönde karar vermektedir.
Boşanma Sebebinin Belirlenmesi
Davacı dava dilekçesinde iddiasını dayandırdığı maddi vakaları açıkladıktan sonra sonuç ve istek kısmında hüküm altına alınmasını istediği talebini açıkça yazması gerekmektedir. Davacı, davasında hangi hukuki sebebe dayanarak boşanmak istediğini belirtmelidir. Dava dilekçesinden davacının hangi hukuki sebebe dayandığı açıkça anlaşılmıyorsa, hakim davacıya talebini açıklatmak durumundadır.
Davacı davasını tek bir hukuki sebebe dayandırabileceği gibi, birden fazla hukuki sebepten ötürü de boşanma talep edebilir. Örneğin; davacı dava dilekçesinde öncelikle pek kötü davranıştan boşanmaya karar verilmesini, mahkeme pek kötü davranışın gerçekleşmediği kanaatinde ise evlilik birliğinin temelinden sarsılması genel sebebine dayalı olarak boşanma talep edebilir. Hakim, somut olayı öncelikle pek kötü davranışın gerçekleşip gerçekleşmediği yönünden inceleyecek, pek kötü davranışın gerçekleştiği kanaatindeyse hayatın çekilmez hal alıp almadığını incelemeksizin boşanma kararı verecektir.
Boşanma Davası Hakkının Düşmesi
Davaya hakkı olan eşin boşanma sebebini öğrenmesinden başlayarak altı ay ve her halde bu sebebin doğumunun üzerinden beş yıl geçmekle dava hakkı düşer. (TMK md. 162/2)
Kanunda düzenlenen hak düşürücü süre davacıya karşı gerçekleştirilen fiillerde fiil tarihi ile başlar. Fakat eşin gıyabında (yokluğunda) yapılan ağır hakaret, iftira gibi olaylarda ise eşin bilgi sahibi olduğu tarihten itibaren başlayacaktır. Örneğin; eşe e-posta gönderilmesi suretiyle onur ve haysiyeti zedeleniyor ise bu durumda eşin e-postayı okuması ile süreler başlayacaktır.
Eğer eşe karşı, hayata kast, pek kötü davranış ve ağır derecede onur kırıcı davranış fiili gerçekleştirilmiş ve fakat eşin dava açması korkutma, baskı veya hile ile engelleniyorsa bu durumda hak düşürücü süre baskı, korkutma ve hilenin sona erdiği tarihten itibaren başlayacaktır.
Dava hakkını ortadan kaldıran diğer bir durum ise affetmedir. Mağdur olan eş diğer eşi affederse bu durumda dava hakkı düşecektir. Affeden tarafın dava hakkı yoktur. (TMK md. 162/2) Bu affetme durumu serbest iradeyle gerçekleşmelidir. Af zımni (kapalı bir şekilde, sezdirmek) olabileceği gibi açık olarak, söz ve yazı ile de yapılabilir. Örneğin eşe karşı gerçekleşen fiilden sonra eşlerin cinsel birliktelik yaşaması veya birlikte yemeğe çıkması gibi durumlarda affın gerçekleştiği kabul edilmelidir. Önemle belirtmek gerekir ki, affeden eşin ayırt etme gücüne sahip olması gerekmektedir. İradenin sakat olduğu hallerde af geçersiz olacaktır.
Hayata kast ve pek kötü veya ağır onur kırıcı davranış eylemleri ile ilgili ceza davası açılıp açılmaması boşanma davasının sonucuna etkilemez. Hayata kast, pek kötü ve onur kırıcı davranış eylemleri sebebiyle açılmış olan ceza davasından vazgeçilmesi, boşanma davasından da vazgeçildiğini göstermez.
Boşanma Nedeniyle Maddi Ve Manevi Tazminat
Eşi tarafından hayatına kast edilen, pek kötü davranış ve ağır onur kırıcı hareketlere maruz kalan eş boşanma ile birlikte maddi ve manevi tazminat talep edebilecektir. Bu halde belirtmek gerekir ki gerçekleşen fiiller sebebiyle boşanma davasının içinde maddi-manevi tazminat talep eden eş, ayrıca başka bir dava açıp aynı eylemlerden kaynaklanan maddi ve manevi tazminat isteyemeyecektir. Bu taleple açılan davalar reddedilmektedir.
Hayata Kast, Pek Kötü Ve Onur Kırıcı Davranış Fiillerinin Türk Ceza Kanunu Bakımından Değerlendirme
Özel boşanma sebepleri olan hayata kast, pek kötü davranış ve onur kırıcı davranış boşanma sebebi olmakla aynı zamanda suç da teşkil etmektedir. Eşin hayatına kast edilmesi TCK madde 35 ve 81 gereğince öldürmeye teşebbüs suçunu oluşturmaktadır. Pek kötü davranış, TCK 232. madde kapsamında, onur kırıcı davranış ise TCK 125. madde kapsamında suç teşkil edebilmektedir.
Bu nedenle Aile Mahkemesi her iki davanın delillerini incelemeli ve ceza davasının sonucunu beklemelidir. Çünkü, Yargıtay'ın yerleşik uygulamasına ve öğretideki genel kabule göre, maddi olgunun tespitine dair ceza mahkemesi kararı hukuk hakimini bağlar. Ancak ceza yargılaması sonucu verilen beraat kararı Aile Mahkemesi hakimini bağlamayacaktır. Beraat kararı verilmiş olsa bile Aile Mahkemesi hakimi davranışın hayata kast, pek kötü davranış veya onur kırıcı davranış olduğu kanaatindeyse boşanma kararı verebilecektir.
Ayrıca, ceza mahkemesindeki davanın neticesinin bu davada bekletici sorun yapılması, neticesine kadar yargılamanın bekletilmesi ve sonucuna göre deliller yeniden değerlendirilerek dava hakkında hüküm kurulması gerekir. Yani ceza davası kesinleşmeden boşanma davası sonuçlanamayacaktır.
Hayata Kast, Pek Kötü Ve Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanma Mal Rejimi
Hakim, zina veya hayata kast nedeniyle boşanma halinde, kusurlu eşin artık değerdeki pay oranının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya kaldırılmasına karar verebilir (TMK mad. 236/2).
Peki “Artık Değer” nedir? Artık değer, TMK m. 231’de; eklenmeden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlar da dahil olmak üzere her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan net miktar olarak tanımlanmıştır. Hükme göre hesaplamada değer eksilmesi göz önüne alınmayacaktır.
Daha ayrıntılı bilgi ve hukuki destek için bizimle İLETİŞİME geçebilirsiniz.
