Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi

Edinilmiş Mal Nedir?

Edinilmiş mal ne demek? Edinilmiş mal TMK m.219'da düzenlenmiş olup her eşin mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerlerini ifade eder.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi

Edinilmiş mallara katılma rejimi nedir? Bu mal rejimi hukukumuzda şuan geçerli olan yasal mal rejimimizdir. Eşler herhangi bir mal rejimi seçmemişlerse, evlenince uygulanacak olan yasal mal rejimidir. 2002 tarihinden önceki evliliklerde mal ayrılığı rejimi uygulanacaktır. 2002 tarihinden sonra edinilmiş mallara katılma rejimi (yasal mal rejimi) uygulanacaktır.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Ne Zaman Başlar? 

Tarafların evlenmesiyle birlikte herhangi bir mal rejiminin seçilmemesi üzerine evlilik tarihinden itibaren edinilmiş mallara katılma rejimi (yasal mal rejimi) geçerli olur. Tarafların başka bir mal rejimi seçmesinden sonra değişiklik yaparak istedikleri tarihten itibaren edinilmiş mallara katılma rejimine geçebilirler.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Ne Zaman Sona Erer? 

Edinilmiş mal rejimi ne zaman sona erer? Edinilmiş mal rejimi; eşlerden birinin ölümü, başka bir mal rejiminin kabul edilmesi veya boşanmanın gerçekleşmesiyle birlikte (dava tarihinden geçerli olmak üzere) sona erer.

Hangi Mallar Edinilmiş Maldır?

Evlilikte edinilmiş mallar nelerdir?: 

• Bir çalışmanın karşılığı olan edimler,
• Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
• Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
• Kişisel malların gelirleri,
• Edinilmiş malların yerine geçen değerler

Taraflar arasında ihtilaf konusu olup, aidiyeti tespit edilemeyen mallar da edinilmiş mal sayılmaktadır. Edinilmiş mallarda her iki eşin de karşılıklı olarak söz hakkı vardır. Kişisel mallarda ise söz hakkı sadece o mala sahip eşe aittir.

Çalışmanın Karşılığı Olan Edimler

Bir eşin çalışmasının (emeğinin) karşılığı olarak edinilen malvarlığı edinilmiş mal kabul edilecektir. Bu çalışma bedenen veya fikren olabilecektir. Elde edilen gelirin veya kazancın eşin mesleğine ilişkin olup olmaması önem arz etmez. Fakat çalışma gelir elde etme amacı gütmelidir.

Çalışma karşılığı edinilmiş mallara örnek olarak; işçinin ücreti, memurun maaşı, ikramiye, sözleşme neticesi elde edilen gelirler, bilgi yarışmasından kazanılan ödül, tarlada/bağda çalışan eşin elde ettiği üründen aldığı pay veya el işinden alınan gelir verilebilir.

Bunun dışında TMK m.196/2'deki  "eşin ev işlerini görmesi, çocuklara bakması, diğer eşin işinde karşılıksız çalışması katkı miktarının belirlenmesinde dikkate alınır" düzenlemeden de anlaşılacağı üzere 01.02.2002 sonrası eşlerden biri çalışmıyorsa, çocuklara bakıyorsa, evde ev işleri ile ilgileniyorsa onun ortaya koyduğu emek de bir malvarlığı değeri ve çalışma karşılığı elde edilen gelir olarak kabul edilecektir.

Edinilmiş Malların Yerine Geçen Değerler

Eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejimi geçerli iken eşlerden biri adına edinilen edinilmiş mal niteliğindeki bir mal varlığının elden çıkarılması ve bu mal varlığı değeri ile yeni bir mal varlığı elde edinilmesi halinde, yeni edinilen mal edinilmiş mal sayılacaktır. Yani mal varlığı değerleri bir hukuki işlem ile veya haksız fiil ile değişime uğrasa bile, edinilmiş malın yerine geçecek olan değer yine edinilmiş mal olmaya devam eder.

Örneğin; edinilmiş mal grubuna ait bir mal varlığı, bağış veya tüketim amacı dışında elden çıkmışsa onun yerine geçen değer veya edinilmiş mal olan bir arsanın kat karşılığı inşaat sözleşmesine konu olması nedeniyle karşılığında elde edilen mallar yine edinilmiş mal olarak değerlendirilecektir.

Çalışmanın Karşılığı Olan Edimler

Bir eşin çalışmasının (emeğinin) karşılığı olarak edinilen malvarlığı edinilmiş mal kabul edilecektir. Bu çalışma bedenen veya fikren olabilecektir. Elde edilen gelirin veya kazancın eşin mesleğine ilişkin olup olmaması önem arz etmez. Fakat çalışma gelir elde etme amacı gütmelidir.

Çalışma karşılığı edinilmiş mallara örnek olarak; işçinin ücreti, memurun maaşı, ikramiye, sözleşme neticesi elde edilen gelirler, bilgi yarışmasından kazanılan ödül, tarlada/bağda çalışan eşin elde ettiği üründen aldığı pay veya el işinden alınan gelir verilebilir.

Bunun dışında TMK m.196/2'deki "eşin ev işlerini görmesi, çocuklara bakması, diğer eşin işinde karşılıksız çalışması katkı miktarının belirlenmesinde dikkate alınır" düzenlemeden de anlaşılacağı üzere 01.02.2002 sonrası eşlerden biri çalışmıyorsa, çocuklara bakıyorsa, evde ev işleri ile ilgileniyorsa onun ortaya koyduğu emek de bir malvarlığı değeri ve çalışma karşılığı elde edilen gelir olarak kabul edilecektir.

Sosyal Güvenlik veya Sosyal Yardım Kurum ve Kuruluşlarının veya Personele Yardım Amacı ile Kurulan Sandık ve Benzerlerinin Yaptığı Ödemeler

Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler edinilmiş mal olarak kabul edilecektir. Bu ödemeler mal rejiminin devamı süresince yapılmalıdır.

Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemelere verilecek örnekler; emekli ikramiyesi, Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) tarafından yapılan ödemeler, kıdem tazminatı veya özel kurum ve kuruluşlar tarafından eşlerden birine yapılan Bireysel Emeklilik, Hayat Sigortası vs. şeklindeki ödemeler olabilir.

Kıdem tazminatı edinilmiş mal mıdır? Evet kıdem tazminatı edinilmiş maldır.

Çalışma Gücünün Kaybı Nedeniyle Ödenen Tazminatlar

Çalışma gücünün kısmen veya tamamen kaybedilmesi nedeniyle ödenen tazminatlar edinilmiş mal sayılırlar. Söz konusu tazminat kusurlu veya kusursuz sorumluluk kapsamında çalışma gücünü kaybeden eşe, buna neden olan tarafça ödenen maddi tazminattır.

Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminata neden olan olayın mal grubunun belirlenmesinde önemi yoktur. Yani iş kazası nedeniyle ödenen tazminat ile trafik kazası sonucu ödenen tazminat arasında bir fark bulunmamaktadır.

Kişisel Malların Gelirleri

Kişisel malların gelirleri edinilmiş mal mıdır? Kişisel malların gelirleri edinilmiş mal kabul edilir. Bunlara örnek olarak; ziraat ve hayvancılıktan kaynaklanan doğal ürünler, taşınır-taşınmaz eşyadan elde edilen kira, sermaye alacağından gelen faiz, şirket hisselerinden elde edilen kar payı vs. verilebilir. Şirket hisseleri ile ilgili detaylı bilgi için Edinilmiş Mal Rejiminde Şirket Hisseleri yazımıza bakabilirsiniz.

Kişisel malların gelirlerinin de edinilmiş mal sayılabilmesi için, mal rejiminin devamı sırasında elde edilmesi gereklidir.

Hangi Mallar Edinilmiş Mal Değildir?

Mal rejiminin tasfiyesinde dikkate alınmayacak mallara "kişisel mal" denir. TMK m.222/3'e göre "Bir eşin bütün malları aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal kabul edilir." Yani edinilmiş mallar belirlenirken kişisel mallar da belirlenmelidir.

Türk Medeni Kanununun 220. maddesinde kişisel mal olarak kabul edilen mal varlığı değerleri tek tek sayılmıştır. Bu hüküm emredici niteliktedir.

Kişisel mallar nelerdir?:

• Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya, (makyaj malzemesi, ayakkabı, tıraş takımı vs.)
• Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri, (örneğin babadan kadın eşe kalan taşınmaz, eşlerden birine yapılan herhangi bir bağışlama veya şansa dayalı ödül vs.)
• Manevi tazminat alacakları (kişisel hakkı ihlal edilen tarafın bozulan ruhsal dengesinin telafi edilebilmesi ve manevi değerindeki eksilerin karşılanması amaçlanmıştır.)
• Kişisel mallar yerine geçen değerler. (örneğin eşlerden biri adına kayıtlı kişisel mal niteliğindeki aracın satılarak yerine alınan arsa veya bu aracın ortadan kalkması ile ödenen sigorta bedeli de kişisel mal sayılacaktır.)

Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle, bir mesleğin icrası veya işletmenin faaliyeti sebebiyle doğan edinilmiş mallara dahil olması gereken malvarlığı değerlerinin kişisel mal sayılacağını kabul edebilirler.

Aynı zamanda eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara dahil olmayacağını da kararlaştırabilirler.

Mal rejimi, evlilikten önce veya sonradan evlilik süresince eşlerin sahip olduğu malvarlığı üzerindeki hak ve yükümlülükleri ve evlilik sona erdiğinde bu değerler üzerindeki tasarrufları düzenlemektedir.

Miras edinilmiş mal mıdır? Hayır, miras yoluyla elde edilen malvarlığı değerleri edinilmiş mal değildir.

Evlilikten Önce Edinilmiş Mallar

Evlilik öncesi edinilmiş mallar kişinin kişisel malı sayılacaktır. Yani, evlilik öncesi alınan mal eşlerin ortak malı sayılmaz. Evlenmeden önce edinilmiş mallar yasal mal rejimine dahil edilmez.

Evlilik Birliği İçinde Edinilmiş Mallar

Taraflar evlenince herhangi bir mal rejimi seçimi yapmamışsa o zaman taraflar arasında yasal mal rejimi (edinilmiş mallara katılma rejimi) geçerli olacaktır. Evlilik tarihinden itibaren alınan mallar da tarafların ortak malı sayılacaktır. Tarafların ortak malı sayılmayacak malları da yukarıda açıkladık.

Edinilmiş Mallardan Feragat

Açılmış olan mal rejimi tasfiye davasından, mal rejiminden kaynaklanan katılma alacağı davasından veya mal rejiminden kaynaklanan değer artış payı alacağı davasından feragat edilebilir.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi Denkleştirme

Bir eşin edinilmiş mallarından kişisel mallarına veya kişisel mallardan edinilmiş mallara bir değer kayması olmuşsa mal rejiminin tasfiyesi sırasında denkleştirme istenebilir.

Denkleştirme, eşin kendi malları arasındaki değer kaymasının karşılığıdır. İki tür denkleştirme yapılabilir: Bunlardan ilki, kişisel malda denkleştirme; ikincisi edinilmiş malda denkleştirmedir.

Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Tasfiyesi

Tasfiye aşamasında her iki eşin mal varlıkları ayrı ayrı belirlenerek tasfiye edilir. Bir eşin katılma alacağı hesaplanmasında öncelikle edinilmiş malların toplam değeri belirlenir. Edinilmiş malların toplam değerine, eklenecek değerler ilave edildikten sonra denkleştirme yapılır; edinilmiş mallara ait borçlar çıkan sonuçtan çıkarıldıktan sonra çıkan miktar, eşler arasında yarı yarıya paylaştırılır. Ayrıca bir eşin, diğer eşin kişisel malına yapmış olduğu katkıyı değer artış payı olarak istemesi de mümkündür.

Edinilmiş Malların Tasfiyesi anlaşma yoluyla veya anlaşmalı boşanmada protokol ile yapılabilir. Anlaşma veya protokol yoluyla tasfiye olmazsa o zaman dava yolu ile tasfiye gerçekleştirilir.

Edinilmiş Malların Tasfiyesinde eşler arasındaki mal rejimi sona ermelidir. Mal rejimi sona ermeden tasfiye istenmesi mümkün değildir.

Edinilmiş Mal Rejimi Davasında İspat Yükü 

Belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse iddiasını ispat etmekle yükümlüdür. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen malların onların paylı mülkiyetinde sayılacaktır. Bir eşin bütün malları aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal olarak kabul edilecektir.

Yeni Evlenen Kişilerin Mal Rejimi

Yasal mal rejimimiz edinilmiş mal rejimidir. 1 Ocak 2002 ve sonrasında evlenenler için evlendikleri tarih bu mal rejiminin başlangıç tarihidir.  Eşler aksine bir sözleşme yapmadıkça edinilmiş mal rejimi kurallarına göre mallar paylaştırılır.

Edinilmiş Mallara Katılma Alacağı Dava Dilekçesi Örneği

Edinilmiş mallara katılma rejimi cevap dilekçesi, edinilmiş mallara katılma rejimi tasfiyesi dava dilekçesi için ofisimizle iletişime geçerek hukuki destek talep edebilirsiniz.