Hayata kast, Türk Medeni Kanunu 162. maddesinde düzenlenen özel ve mutlak boşanma sebeplerindendir. TMK 162. maddeye göre;

Eşlerden her biri diğeri tarafından hayatına kastedilmesi veya kendisine pek kötü davranılması ya da ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunulması sebebiyle boşanma davası açabilir. 

Hayata kast mutlak boşanma sebeplerinden olduğu için bu vakanın ispatlanması durumunda evlilik birliğinin etkisine bakılmaksızın boşanma kararı verilecektir.

Hayata kast, pek fena muamele veya onur kırıcı davranış nedeniyle boşanma, TMK 162. maddesinde düzenlenmiştir.

Madde 162- Eşlerden her biri diğeri tarafından hayatına kastedilmesi veya kendisine pek kötü davranılması ya da ağır derecede onur kırıcı bir davranışta bulunulması sebebiyle boşanma davası açabilir.

Hayata Kast Nedeniyle Boşanma

Kanun maddesinde düzenlenen ilk boşanma sebebi hayata kast olup, bu “hayata kast” ifadesi ile eşini öldürme girişiminde bulunmak, onu intihara zorlamak gibi eşlerden biri tarafından diğerinin hayatına karşı yapılmış acı sonuç doğuran davranışlar kastedilmektedir.

Hemen belirtilmelidir ki, diğer eşin hayatına kast eden veya pek kötü veya onur kırıcı davranışta bulunan eşin bunu kasten işlemesi ve ayırt etme gücünün bulunması gerekmektedir. Yani ki akıl hastası olan eşin diğerinin hayatına kast etmesi durumunda, kusur unsuru bulunmaması nedeniyle TMK madde 162 kapsamında boşanmaya karar verilemeyecek olup, böyle durumlarda TMK 165. maddede düzenlenen akıl hastalığı sebebine dayanılması gerekmektedir.

Hayata kast hareketinin önceden planlanmış olması veya ani bir şekilde yapılması arasında bir fark bulunmamaktadır. Eşlerden birinin diğerini öldürmek niyetiyle hareket etmesi tek başına yeterlidir.

Hayata kast, özel ve mutlak boşanma sebeplerindendir. Bu nedenle eşlerden birinin diğerinin hayatına kast ettiği ispat edilirse, hakim boşanmaya karar vermelidir. Hakimin ortak hayatın bu yüzden çekilmez hale gelip gelmediğini araştırmasına gerek bulunmamaktadır.

Hayata Kast Nedeniyle Boşanmanın Şartları

• Hayata Kast Fiilinin Kasıtlı Olarak Yapılması

Yukarıdaki belirttiğimiz gibi hayata kast nedeniyle boşanmanın ilk şartı bu eylemin kasıtlı olarak yapılmasıdır. Yapılan hareket kast düzeyinde değil de tedbirsizlik ya da dikkatsizlik sonucu gerçekleşen bir hareket ise kast unsuru bulunmadığından bu maddeye dayanarak boşanma davası açılamayacaktır.

Hayata kast niteliği taşımayan eylemlerde TMK md. 162 hükmünün uygulanması mümkün değildir. Bir eşin diğerini öldürmeye teşebbüs niteliğinde olmayan vurma, itme, dövme şeklindeki eylemleri, bu madde kapsamına girmez. Öte yandan öldürmeye teşebbüs niteliğinde olmayan fillere maruz kalan eşin TMK 166. maddesi gereğince evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebine dayanarak veya yine TMK 162. maddede sayılan boşanma nedenlerinden olan pek kötü davranış sebebine dayanarak boşanma davası açabilecektir.

Soyut öldürme tehdidi hayata kast sayılmaz. Ölümle tehdit edilen eş evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebine dayanarak boşanma davası açabilecekken, ölüm tehdidine dayanarak TMK 162. Madde (Hayata kast) kapsamında boşanma davası açamayacaktır.

• Fiilin Diğer Eşe Yönelik Yapılması

Maddenin uygulanabilmesi için aranan ikinci şart eşin kasıtlı olan fiilinin diğer eşin yaşamına yönelik olmasıdır. Bir eşin diğerinin hayatına yönelik olmayan eylemleri hayata kast olarak kabul edilmeyecektir. Örneğin; eşin akrabalarından birinin hayatına kast edilmesi durumunda TMK 162. maddeye dayanılarak boşanma davası açılamayacaktır. Ancak bu durum TMK’nın 166. maddesine dayanarak boşanma nedeni olabilir.

• Fiilin Kusura Dayanması

Üçüncü şartımız kusurdur. Hayata kast, kusura dayanan bir boşanma nedenidir. Bu bakımdan eşinin hayatına kasteden tarafın temyiz gücüne (ayırt etme gücüne) sahip olması gereklidir. Akıl hastası olan eşin kusurlu bir hareketinden bahsedilemeyeceğinden, hayata kast edilmesi durumunda TMK 162. maddeye dayanılarak boşanma davası açılamayacaktır. Bu durumda boşanma davasının dayanağını TMK 165. Madde (Akıl hastalığı Nedeniyle Boşanma)  teşkil edecektir.

Yargıtay bir kararında akıl hastası olan bir kişinin, eşini öldürmeye teşebbüs etmesinde kasıt unsuru bulunmadığı için Medeni Kanun 162. Maddeye dayanılarak boşanma davası açılamayacağı yönünde karar vermiştir.

Hayata Kast Nedeniyle Boşanma Süresi

Hayata kast sebebiyle boşanma davası süresi ortalama 1-2 yıl arasında sürebilmektedir. Bu süre toplanacak olan deliller, mahkemenin yoğunluğu gibi durumlardan dolayı uzayabilir.

Hayata Kast Nedeniyle Boşanma Davasında Kusur

Hayata kast sebebiyle boşanma davası açılabilmesi için eşin hayatına kast oluşturan eylemin kasten yapılması gerekmektedir. İhmal veya tedbirsizlik sonucu oluşan hayata kast durumları nedeniyle boşanma davası açılamaz.

Hayata kast kusura dayanan bir boşanma nedeni olduğu için öldürmeye kalkışan eşin akıl hastası veya ayırt etme gücünden yoksun olmaması gerekmektedir. Akıl hastası olduğu anlaşılan eşin diğerini öldürmeye teşebbüsü halinde diğer koşulların da varlığı halinde akıl hastalığı nedeniyle boşanma davası açılabilir.

Hayata kast sebebiyle açılacak olan boşanma davalarında kusur kıyaslaması yapılamayacaktır.

Hayata Kast Nedeniyle Boşanmada Maddi Tazminat 

Türk Medeni Kanunu 174. maddeye göre; mevcut veya beklenen menfaatleri boşanma yüzünden zedelenen kusursuz veya daha az kusurlu taraf, kusurlu taraftan uygun bir maddi tazminat isteyebilir.

Hayata Kast Nedeniyle Boşanmada Manevi Tazminat 

Türk Medeni Kanunu 174. maddeye göre; boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf kusurlu olan diğer taraftan uygun bir manevi tazminat talep edebilir.

Hayata Kast Nedeniyle Boşanmada Nafaka 

Türk Medeni Kanunu 175. maddeye göre; boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.

Hayata kast sebebiyle boşanma davasında davacı eş yoksulluğa düştüğü takdirde usulüne uygun şekilde talep edilmişse davacı eş yoksulluk nafakası isteme hakkına sahiptir.

Hayata Kast Nedeniyle Boşanma Davasının Mal Rejimine Etkisi

Türk Medeni Kanunu 236. maddesine göre; Hayata kast sebebiyle boşanma durumunda hakim, kusurlu eşin artık değerdeki pay oranının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya kaldırılmasına karar verebilir.

Dava Hakkının Ortadan Kalkması 

Hayata kast sebebiyle boşanma davalarında dava hakkının ortadan kalması iki durumda gerçekleşir.

1-) Hak Düşürücü Süre 

Hayata kast sebebiyle boşanma davasında boşanma sebebinin öğrenilmesinden itibaren 6 ay ve her halde hayata kast eyleminin üzerinden 5 yıl geçmekle dava hakkı düşecektir. Bu süreler hak düşürücü sürelerdir. Hakim kendiliğinden dikkate almalıdır.

2-) Affetme 

Hayata kast mutlak bir boşanma sebebidir. Mağdur eşin affetmesi halinde dava hakkı düşecektir. Affeden tarafın dava hakkı yoktur.

Af bir şekle bağlı değildir. Sözlü, yazılı, örtülü veya açık olabilir. Ceza şikayetinden vazgeçme af sayılmayacaktır.

Hayata Kast Nedeniyle Ayrılık Davası

Hayata kast sebebiyle açılan boşanma davalarında hakim ayrılığa hükmedebilir. Boşanma davası açmaya hakkı olan eş dilerse boşanma, dilerse ayrılık davası açabilecektir.