Yabancıların Türkiye’de Şirket Kurması

Yabancıların Şirket Kurması 2024

Türkiye, yalnızca yerli yatırımcılar için değil; aynı zamanda yabancı yatırımcılar için de oldukça geniş bir pazara sahip konumdadır. Konu ile ilgili 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu, eşit muamele ilkesine dayalı olup uluslararası yatırımcıların yerel yatırımcılar ile aynı hak ve yükümlülüklere sahip olmasına olanak tanımaktadır. Bu kanuna göre uluslararası yatırımcılar, Türk Ticaret Kanununda belirtilen tüm şirket türlerini kurabilmektedir. Ancak şirket kurma sürecinde, hukuki kişiliğin türüne ve şirket türüne göre değişiklik gösterecek bazı usuller mevcut olacaktır.

Yabancılar İçin Şirket Kurma Prosedürü

• Şirketin türü, esas sözleşmesinin hazırlanması, noter ve tescil işlemlerinin durumu, gerekirse bakanlıktan izin alma süreci gibi etkenlere bağlı olmakla birlikte yabancıların Türkiye’de şirket kurması genel olarak 2-7 gün arasında sürmektedir.
• Yabancı gerçek veya tüzel kişiler küçük, orta veya büyük ölçekli yatırımları şirket türü açısından herhangi bir sınırlama bulunmaksızın yapmakta özgürdürler.
• Yabancı yatırımcıların özellikle faaliyet türlerine en uygun işletme türünü seçmeleri; söz konusu şirket türlerinden her birinin kuruluş işlemleri ve faaliyetin ne olacağına bağlı olarak şirket ana sözleşmesinin hazırlanması büyük önem arz etmektedir.
• Türkiye'de şirket kurmak için, yabancının interaktif vergi dairesi üzerinden kişisel bilgilerini girmesi, birkaç dakika içerisinde yabancı vergi numarası alması için yeterlidir. İnteraktif vergi dairesi üzerinden yabancı gerçek kişinin ikametgah adresini yazması istenir.
• Bu noktada, ikametgah için MERSİS üzerinden şirket kuruluş aşamasındayken kişinin çalışma izni ya da ikamet izni olması şartı getirilmiştir. Yabancıların iş yeri açarak kendi ad ve hesaplarına çalışmak istemeleri halinde, bahse konu işyerlerinin ilgili merciler nezdindeki kuruluş işlemlerinin (işyerinin ticaret sicil veya esnaf odası sicil gazetesinde yayımlanması ve vergi numarası alınması gibi) tamamlanmasının ardından çalışma izni almak üzere Bakanlığımıza başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Zira 6735 sayılı Kanun gereğince, işyeri açacak yabancı şahısların çalışmaya başlamadan önce Bakanlığımızdan çalışma izni almaları zorunludur.
• Bakanlığımızca yapılacak değerlendirme neticesinde talebi uygun bulunarak çalışma izni verilen yabancıların bu izin belgeleriyle birlikte ilgili belediyelere başvuru yaparak işyeri açma ve çalışma ruhsatı talep etmeleri zorunludur. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmesi; Bakanlığımızca işyeri sahibi veya ortağı olan yabancılara da süreli çalışma izni verilmekte olup, ilgili belediyelerin bu yabancılara süreli çalışma izin belgesinde belirtilen süreler göz önünde bulundurularak işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlemeleri mümkün bulunmaktadır. Belediyelerimizin, süreli çalışma izni bulunan yabancılardan bu kapsamda ayrıca Bağımsız Çalışma İzni Belgesi talep etmelerine gerek bulunmamaktadır.
• Yani yabancı gerçek kişinin Türkiye'de şirket kurması için zorunluluk arz eden 2 adet hususa gereksinimi vardır: noter onaylı pasaport tercümesi ve vergi numarası.
• Ön hazırlık aşaması gerçekleştirildiği takdirde, alınan vergi numarası ve yapılan pasaport kaydı ile MERSİS üzerinden bir sistem kaydı talebi oluşturulacaktır. Ardından yabancı gerçek kişinin, tek ortak (anonim şirket ise) veya müdür (limited şirket ise) olarak atanması önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır. Tüm bunların ardından tescil işlemi başlar. Yabancı gerçek kişi Türkçe konuşmayı bilmiyor ise, imza aşamasında bir tercüman eşliği şart koşulmuştur.
• Geçici koruma kapsamında kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan yabancılar vergi numaraları olması kaydıyla işyerinin kuruluş işlemlerinin tamamlanması sonrasında, şirketler için ticaret sicil gazetesi, gerçek kişi tacirler için ilgili oda sicil kayıt belgesi gibi işyerinin faaliyetini gösterir belgelerin başvuru esnasında otomasyon sistemine taranılması suretiyle çalışmaya başlamadan önce çalışma izni almak zorundadır.

Yabancıların Türkiye'de Şirket Kurma Şartları

Öncelikle bilinmelidir ki; yabancı gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye’de şirket kurması, yerli yatırımcılarla aynı kurallara tabidir.

Kuruluşta şirketin unvanı, faaliyet konusunun kapsamı, merkezi, müdür veya temsilcinin kim olacağı, sermaye ve paylar yönetim ile belirlenmelidir. Ardından mevzuatın anonim, limited, kollektif, komandit ve kooperatif şirketlere ilişkin hükümlerine uygun olarak bir ana sözleşme hazırlanması gerekmektedir. Ana sözleşme ortaklar tarafından veya ortakların noter tasdikli vekaleti ile temsilcileri tarafından imzalanır ve ortakların veya temsilcilerinin imzası noterlikçe tasdik olunur. Türkiye dışında düzenlenen belgelerin ise apostil şerhinin alınıp, konsolosluk ya da noterler tarafından onaylanması gerekmektedir.

Kurucuların ilgili belgelerle beraber sicil müdürlüğüne başvurusu üzerine Ticaret Sicili Müdürlüğü tescil işlemini tamamlar.  Ticaret siciline tescil ile birlikte şirket "tüzel kişilik" kazanacaktır.

Yabancıların Şirket Kurması Çalışma İzni

Şirket kurmak için yabancıların çalışma izni, 6735 sayılı yeni Uluslararası İş Gücü Kanunu’nda güncellenmiştir. Yeni kanuna göre; Anonim şirketlerin Türkiye’de ikamet etmeyen yönetim kurulu üyelerinin ve Limited şirketlerin şirket yetkilisi olmayan diğer yabancı ortaklarının, çalışma izni alma zorunluluğu kaldırılmıştır.

Şirket ortağı yabancıların çalışma izni alması konusunda Türkiye’ye doğrudan yabancı yatırım yapan gerçek ve tüzel kişiler hakkında ise, 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu uygulanmaktadır. Fakat Yabancı Sermayeli şirket sahipleri ve ortakları 4875 Sayılı kanun kapsamına girmemektedir. Bu yabancılar hakkında 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve 4817 sayılı uygulama yönetmeliği uygulanır.

Çalışma İzni başvuruları şirket ortağının Türkiye’de ikamet etmesi durumunda yurtiçinden, diğer hallerde uyruğunda bulunduğu veya sürekli ikamet ettiği ülkenin Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilciliği aracılığı ile yurt dışından yapılabilmektedir. Yurt içinden müracaatlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına, yurt dışından yapılan başvurular ise Dış Temsilciliklere müracaat ile yapılmaktadır. Ayrıca yurt içinden başvuru yapacak olan yabancı uyruklu şirket ortağının Türkiye’de en az 6 ay süreli oturma iznine sahip olması gerekmektedir.

Yabancıların Limited Şirket Kurması

Her tip şirket kuruluşu için öncelikle şirketin unvanı, faaliyet konusunun kapsamı, merkezi, müdür veya temsilcinin kim olacağı, sermaye ve paylar yönetim ile belirlenmeli özellikle sermaye konusu belirlenmelidir.

Limited şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından yalnızca malvarlığıyla sorumlu olan sermaye şirketidir. Tek ortaklı Limited şirket kurulabilir. Ortakların sayısı 50'yi aşamaz. Limited şirket ortakları gerçek kişi veya tüzel kişi olabilir. Limited şirketin esas sermayesi en az 10.000 Türk Lirasıdır. Ortaklar, şirket borçlarından sorumlu değildir. Yalnızca taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdürler.

Ortaklarının tamamı yabancı uyruklu olabilir. Ayrıca müdürlerin Türk vatandaşı olması ve Türkiye’de yerleşik olma şartı yoktur.

4817 sayılı kanun yerine geçecek olan 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu 13 Ağustos 2016 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Şirket ortağı yabancıların çalışma izni bu kanunda güncellenmiştir. Buna göre; Anonim şirketlerin; Türkiye’de ikamet etmeyen yönetim kurulu üyelerine Limited şirketlerin; şirket yetkilisi olmayan diğer yabancı ortaklarına çalışma izni alma zorunluluğu kaldırılmıştır.

Yabancıların Şahıs Şirketi Kurması

4817 sayılı Yabancıların Çalışma izinleri hakkındaki Kanunun 7. maddesine göre; "Bağımsız çalışacak yabancılara, Türkiye’den az beş yıl kanuni ve kesintisiz olarak ikamet etmiş olmaları koşuluyla Bakanlıkça bağımsız çalışma izni verilebilir." Bu izin, kişinin şahıs şirketi açmasına olanak tanır.

Yabancı gerçek kişilerin çalışma izni olmadan şahıs işletmesi kurması mümkün değildir. Ayrıca yabancıların Türkiye’de şahıs şirketi kurabilmesi için  5 yıllık ikamet izni ile almaları da gerekir. 5 yıldan sonra çoğu yabancının Türk vatandaşlığına başvurması sebebi ile bağımsız çalışma izni almasına gerek kalmadan Türk vatandaşı olarak şahıs firması kurmaktadır.

Yabancı gerçek kişinin şahıs şirketi kurması mümkündür. Ancak uygulamada pek sık rastlanılmamaktadır. Çünkü Yabancı gerçek kişinin şahıs şirketi kurma yetkinliğini elde ettiği süre sonunda, Türk vatandaşlığına da başvurabilmektedir.

Dolayısı ile bağımsız yabancı çalışma izninin değerlendirilmesinde dikkate alınmak üzere; yabancının faaliyetinin, ulusal ekonomiye sağlayacağı katkı ve yabancının icra edeceği faaliyet için yeterli miktarda gelire sahip olduğunu kanıtlayan belgeler, diğer belgelerle birlikte Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına iletilmesi gerekmektedir. Bağımsız yabancı çalışma izini verilmesi uygun bulunan yabancıya, bağımsız çalışabileceğine ilişkin “Bağımsız Çalışma İzni Müracaat Belgesi” verilir. Bağımsız çalışma izni belgesi, verildiği tarihten itibaren “üç ay” süreyle geçerli olur

İşyerini kurmasının ardından, ticaret sicil kaydını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına ibraz etmesi halinde yabancıya bağımsız yabancı çalışma izni verilir 5 yıldan sonra yabancı kişi, Türk vatandaşlığına başvurur ise bağımsız çalışma izni almasına gerek kalmadan Türk vatandaşı olarak şahıs firması kuruluşuna devam edebilir.

Rus Vatandaşı Türkiye'de Şirket Kurabilir mi?

2022 yılında Rusya-Ukrayna savaşının başlamasının ardından Rus vatandaşları Türkiye'de şirket açmak istemektedirler. Buna göre, Rus vatandaşlarının Türkiye'de şirket açmaları bakımından bir sakınca bulunmamaktadır.

4875 sayılı yasanın esas aldığı eşitlik ilkesi gereğince yabancılar, Türkiye'de Türk vatandaşlarının kurabileceği her şirket türünü kurabilir. Dolayısıyla bir Rus vatandaşı Türklerin kurabileceği her şirket türünü kurabilir. Ancak belirtmemiz gerekir ki, eski kanun döneminde yabancılara yalnızca anonim şirket kurma ve limited şirket kurma izni tanınıyordu. Artık yabancılar (rus vatandaşları) bakımından şirket noktası konusunda bir sınırlama söz konusu değildir. Ancak bu şirketlerin her birisi kuruluş işlemleri ve özellikleri bakımından birbirinden farklılıklar içermektedir. Yukarıda bahsettiğimiz tüm prosedür ve kurallar aynen Rus vatandaşları içinde geçerlidir.

Dolayısı ile Rus vatandaşının kurabileceği şirket türleri şunlardır:

1. Şahıs şirketleri:  -Kollektif şirket; -Komandit şirket; -Adi şirket; -Kooperatif şirketler
2. Sermaye şirketleri: -Anonim şirketi; - Limited şirketi; -Sermaye paylarına bölünmüş komandit şirket

Ayrıca şirket kurarak yatırım yapan Rus vatandaşı, gerekli şartları sağlarsa yatırım yoluyla Türk vatandaşı olabilecektir. Böylece hiçbir yaptırım riski ile karşılaşmayacaktır.

Yabancıların Türkiye'de Şirket Kurması İçin Gerekli Belgeler

Kurulacak firmanın ortağı gerçek kişi ise yalnızca Pasaport tercümesinin noter onaylı sureti yeterli olacaktır. Bu noktada, yabancı tüzel kişinin; "bulunduğu ülkedeki vergi kaydının apostil şerhli bir örneğini, bulunduğu ülkedeki ticaret odası/ticaret bakanlığından faaliyet belgesinin apostil şerhli 2 adet suretini, bulunduğu ülkedeki tüzel kişiliğin Türkiye'de kim tarafından temsil edileceğini ve şirket kurmasına ve temsile izin veren apostil şerhli evrakı temin etmesi gerekmektedir.

Yabancı tüzel kişinin bir potansiyel vergi numarasına ihtiyacı vardır. Bu noktada, fiziken vergi dairesine giderek yabancı tüzel kişilik için elden vergi kimlik numarası alınması gerekir. Bununla beraber, ticaret odasından şirket kuruluş işlemleri başlatılır ve şirket kuruluş işlemleri  devam eder.

Yurtdışından istemeniz gereken evraklar:

1- Tüzel kişi adına alınan kuruluş ve potansiyel vergi numarası temin vekaleti 2- Tüzel kişi adına atanacak temsilci vekaleti 3- Tüzel kişi sicil özeti 4- Tüzel kişi Kararı 5- Tüzel kişi Yönetim Kurulunda olacak ise adına işlem yapacak temsilcinin imza beyannamesi 6- Yönetim Kurulunda Gerçek kişi olacak ise Gerçek kişi imza beyannamesi 7- Her iki durumda da Ortaklık dışından yetkili olacak kişi görev kabul yazısı

Ticaret Sicili için hazırlamanız gereken evraklar;

• Dilekçe (Şirket yönetim kurulu veya temsile yetkili üyeler tarafından imzalanmalı, vekaleten imzalanmış ise vekaletin aslı veya onaylı sureti eklenmeli, Şirketin bağlı olacağı vergi dairesi belirtilmeli, ekindeki evrak dökümünü içermelidir.)
• Yabancı ortak var ise bir nüsha Kuruluş Bildirim Formu
• Yabancı uyruklu gerçek kişi ortakların tercüme edilmiş noter onaylı pasaport suretleri, vergi dairesinden alınacak vergi numarası veya yabancılara mahsus kimlik numaralarını gösteren belge ayrıca Türkiye'de ikamet ediyor ise noter onaylı ikamet tezkeresi
• MERSİS’ ten hazırlanmış ana sözleşme ortaklar tarafından imzalanacaksa, ortaklar randevu saatinde ilgili birimde hazır bulunmalıdır. (Sözleşme vekaleten imzalanacaksa, vekalet verilen kişinin gelmesi yeterlidir.)
• Ortaklar dışında yetkili bulunması halinde, yetkili randevu saatinde ilgili birimde hazır bulunmalıdır. Şirket unvanı altında imza beyanı huzurda düzenlenecektir.
• Pay bedellerinin kanunda veya ana sözleşmede belirtilen en az tutarın ödendiğine ilişkin açılan banka hesabına para yatıran şirket ortaklarının adı, soyadı / unvanı ile her ortağın yatırdığı tutarların ve toplam yatırılan tutarın gösterileceği banka mektubu (Şirket sermayesinin tamamının yahut bir kısmının nakden taahhüt edilmesi halinde, nakden taahhüt edilen payların itibari değerinin en az ¼’ünün tescilden önce, kalan kısmının ise şirketin tescilini izleyen yirmi dört ay içinde ödenmesi gerekmektedir.) Tek başına dekont kabul edilmemektedir.
• Oda kayıt beyannamesi (Yetkililerce imzalanmalı ve ortakların fotoğrafları bulunmalıdır.)
• Şirkete konulan ayni sermaye ile kuruluş sırasında devralınacak işletmeler ve eşyaların değerinin tespitine ilişkin mahkemece atanan bilirkişi tarafından hazırlanmış değerlemeye ilişkin bilirkişi raporu ile mahkemenin bilirkişi atama yazısının aslı veya onaylı suretleri
• Konulan ayni sermaye üzerinde herhangi bir sınırlamanın olmadığına dair ilgili sicilden alınacak yazı aslı
• Ayni sermaye olarak konulan taşınmazın, fikri mülkiyet haklarının kayıtlı bulundukları sicillere şerh verildiğini gösteren belge aslı
• Ayın ve işletmelerin devir alınmasına ilişkin olanlar da dahil olmak üzere, kurulmakta olan şirket ile kurucular ve diğer kişilerle yapılan ve kuruluşla ilgili olan sözleşmeler
• Kuruluşu Bakanlık veya diğer resmi kurumların iznine veya uygun görüşüne tabi olan şirketler için bu izin veya uygun görüş yazı aslı
• Pay sahibi olmayan yönetim kurulu üyelerinin görevi kabul ettiklerine ilişkin; imzaları noter onaylı belge. (Bu belgede yerleşim yeri, uyruğu, T.C. vatandaşı ise kimlik numarası, yabancı uyruklu ise vergi numarası veya yabancılara mahsus kimlik numarası belirtilmeli, yabancı uyruklu ise ekinde onaylı pasaport sureti ve ikameti Türkiye'de olan yabancı uyruklu için noter onaylı ikamet tezkeresi eklenmelidir.
• Tüzel kişinin yönetim kuruluna seçilmesi halinde, tüzel kişi ile birlikte ve tüzel kişi adına, kendisi tarafından belirlenen gerçek kişinin adı-soyadı, adresi, uyruğu ve T.C. Kimlik numarasını (yabancı uyruklularda vergi numarası veya yabancılara mahsus kimlik numarası) içerecek şekilde alınmış tüzel kişi yönetim kurulu üyesinin yetkili organ kararının noter, onaylı örneği ile tüzel kişi adına yabancı uyruklu bir gerçek kişi belirlenmesi ve bu yabancı uyruklu gerçek kişinin de Türkiye’de ikamet ediyor olması halinde, ikamet tezkeresi ve Türkçe tercümeli noter tasdikli pasaport sureti
• Yönetim kurulu üyesinin ortaklar dışından atanan yabancı uyruklu tüzel kişi olması halinde tüzel kişinin güncel sicil kayıtlarını içeren belge (Bu belgenin, şirketin tabi bulunduğu ülkedeki noterler tarafından ve o ülkedeki Türk Konsolosluğu veya Türkiye’deki Dışişleri Bakanlığı tarafından ya da Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi hükümlerine göre onaylanmış ve bunların noterden onaylı Türkçe çevirilerinin de yaptırılmış olması gerekir.) Yabancı uyruklu tüzel ortak / tüzel yetkili var ise esas mukavelede vergi numarası belirtilmelidir.
• Reşit olmayan şirket ortağının anne ve babasının ya da anne/babadan herhangi birisinin şirkete ortak olması halinde reşit olmayan ortak için mahkemeden alınmış kayyum atama kararı
• Gümrük müşavirliği şirketlerinde ortakların ve dışarıdan atanan gümrük işlemlerinde yetkili müdürlerin noter tasdikli gümrük müşavirliği izin belgesi ibraz edilmelidir.
• Kurulacak şirketin kurucuları arasında belediyeler ve diğer mahalli idareler ile bunların kurdukları birliklerin bulunması halinde bu kuruluşların iştirakine izin veren Bakanlar Kurulu Kararının bir örneği