Parada Sahtecilik Suçu ve Cezası

Parada sahtecilik suçu TCK 197. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre;

Parada sahtecilik suçu, Türkiye'de veya bir başka ülkede kendi kanunlarına uygun bir şekilde tedavülde bulunan bir parayı, sahte bir şekilde üretmek (basma), sahte olduğunu bilerek ülkeye sokmak, nakletmek, muhafaza etmek veya tedavüle sokma biçiminde fiillerle işlenen seçimlik hareketli bir suçtur. Bu suç uygulamada "kalpazanlık suçu" olarak da bilinmektedir.

Parada Sahtecilik Suçunun Unsurları

• Tipe uygunluk

Parada sahtecilik suçunun konusunu oluşturan para sahte olarak üretilen paradır. Paranın madeni veya kağıt para olması suçun oluşmasında etkili değildir. Ancak paranın suça konu olabilmesi için aldatma kabiliyetinin (iğfal kabiliyeti) bulunması gerekir. Yani özel bir inceleme yapılmaksızın bakıldığında sahte olduğu normal bir insan tarafından beş duyu organıyla yapılan incelemeyle anlaşılabilen paralar suça konu olamaz. Ger­çek para olmadığı ilk bakışta anlaşılabilen durumlarda, bu suçtan söz edilemez.

• Fail – Mağdur

Bu suç fail ve mağdur bakımından özellik göstermemektedir. Parada sahtecilik suçunun faili herkes olabilir. Bu suçta mağdur gerçek bir kişi olabileceği gibi tüzel bir kişi de olabilir. Suçtan zarar gören kişi davaya katılma hakkı vardır.

• Eylem 

TCK m. 197/1’de yer verilen parada sahtecilik suçu seçimlik hareketli bir suç tipidir. Dolayısıyla aşağıdaki seçimlik hareketlerden herhangi birinin işlenmesiyle parada sahtecilik suçları meydana gelir.

Sahte Olarak Üretmek, söz konusu paranın taklit edilerek oluşturulmasını ifade eder.

Ülkeye Sokmak, sahte olarak üretilmiş olan paranın ülkeye sokulduğu anda bu suç tamamlanır.

Muhafaza Etmek, failin sahte parayı fiilen kendi tasarruf yetkisi içerisinde tutmasıdır. Burada önemli olan sahte paranın failin hakimiyetinde bulunmasıdır.

Tedavüle Koymak, eyleminde ise failin herhangi bir maddi ya da manevi menfaat sağlamaksızın sahte parayı piyasaya sürmesi ya da sunması söz konusudur.

Sahte Parayı Bilerek Kabul Etmek, failin sahte parayı fiilen kendi tasarruf yetkisi dahiline sokmasıdır.

Sahteliğini Bilmeden Kabul Ettiği Parayı Bu Niteliğini Bilerek Tedavüle Koymak,  failin bu suçu işleyebilmesi için iki farklı eylemi gerçekleştirmesi gerekir. İlk aşamada sahteliğini bilmeden parayı kabul etmiş olmalı; bunun ardından da adeta bu paradan zarar etmeksizin kurtulmak adına sahte parayı tedavüle koymasıdır.

Yukarıda saydığımız seçimlik hareketlerden herhangi birinin işlenmesi durumunda parada sahtecilik suçunun oluşması için yeterlidir.

Parada Sahtecilik Cezası 

Parada sahtecilik suçunun cezası TCK m.197'de düzenlenmiştir. Burada parada sahtecilik suçunun, temel hali cezası ve indirimli hali cezaları ve nitelikli hali cezaları üzerinde duracağız.

• Parada Sahtecilik Suçunun Cezası (Temel Hali) 

TCK 197/1 - Kanunen tedavülde bulunan parayı, sahte olarak üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya tedavüle koyan kişi, iki yıldan on iki yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılmaktadır.

Bu fıkraya dayalı olarak hapis cezasının yanı sıra mutlaka on bin güne kadar adli para cezasına da hükmedilmesi zorunludur.

TCK 197/2 - Sahte parayı bilerek kabul eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılır. 

Madde metninden anlaşılacağı üzere adli para cezasının kaç gün tutarında olacağı belirtilmemiştir. Bu durumda TCK m. 52/1 hükmünün dikkate alınması gerektir. Buna maddeye göre “Adli para cezası, beş günden az ve kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde yediyüzotuz günden fazla olmamak üzere belirlenen tam gün sayısının, bir gün karşılığı olarak takdir edilen miktar ile çarpılması suretiyle hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesinden ibarettir.”

• Parada Sahtecilik Suçunun Nitelikli Hali cezası (İndirimli Hali) 

Nitelikli hal denildiğinde sadece suçun cezasının artması durumu düşünülmemelidir. Daha az cezayı gerektiren durumlar da nitelikli hal olarak sayılır.

TCK 197/3 - Sahteliğini bilmeden kabul ettiği parayı bu niteliğini bilerek tedavüle koyan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. 

Bu fıkradaki suçun oluşabilmesi için, failin sahte parayı bu özelliğini bilmeden kabul etmesi ve buna ek olarak bu parayı tedavüle koyması gerekmektedir. Dolayısıyla TCK m.197/3’ün TCK m. 197/1’in daha az cezayı gerektiren nitelikli hali olduğu söylenebilir. Bu fıkradaki suçun işlenmesi halinde adli para cezası verilmeyecektir.

• Parada Sahtecilik Suçunda Cezanın Belirlenmesi

Bu suçta kullanılan sahte paranın değeri önemsizdir. Örneğin sadece 20 TL değerindeki sahte bir banknotu bu özelliğini bilerek kullanan fail ile 200 TL değerindeki binlerce banknotu bu özelliğini bilerek kullanan fail bakımından kanun koyucu ayrım yapmamıştır. Bunun sadece cezanın belirlenmesi aşamasında sonuç doğurmasını kabul edilmiştir.

Parada Sahtecilik Etkin Pişmanlık

Etkin pişmanlık, bir suçun işlenmesinden sonra failin pişmanlık göstermesi durumunda cezanın azaltılması veya tamamen ortadan kaldırılması halidir. Her suç tipine etkin pişmanlık ve ceza indiriminin uygulanması söz konusu olmaz. Ancak parada sahtecilik suçunda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilmektedir. Parada sahtecilik suçunda etkin pişmanlık hükümleri TCK m. 201'de belirtilmiştir:

TCK 201/1 - Sahte olarak para veya kıymetli damga üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya kabul eden kişi, bu para veya kıymetli damgaları tedavüle koymadan ve resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve sahte olarak üretilen para veya kıymetli damgaların üretildiği veya saklandığı yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını ve sahte olarak üretilen para veya kıymetli damgaların ele geçirilmesini sağlaması halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.

TCK 201/2 - Sahte para veya kıymetli damga üretiminde kullanılan alet ve malzemeyi izinsiz olarak üreten, ülkeye sokan, satan, devreden, satın alan, kabul eden veya muhafaza eden kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve bu malzemenin üretildiği veya saklandığı yerleri ilgili makama haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını ve bu malzemenin ele geçirilmesini sağlaması halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz. 

Parada Sahtecilik Zincirleme Suç

Parada sahtecilik suçunda, zincirleme suç hükümlerini uygulamak için öncelikle suçun işlenme biçiminin değerlendirilmesi gerekir. Belirtmek gerekirse, aynı zaman diliminde üretilen, nakledilen, ülkeye sokulan tüm sahte paralar tek bir parada sahtecilik suçunu meydana getirir. Ancak bu saydığımız fiillere iştirak edilmemesine rağmen, kanuna aykırı elde edilen bir miktar sahte para ve tahvil, hamiline yazılı bono, milli ziynet altınları gibi paraya eşit sayılan değerlerin piyasaya sürülmesi ise, “tedavüle koymak” fiilini oluşturur. Bu tedavüle koyma fiili ise, niteliği gereği devamlılık gerektirmesi nedeniyle tek bir suçu oluşturmaktadır. Zira tek bir suçun işlenebilmesi için icra edilen fiiller doğal anlamda birden fazla gibi görünse bile aslında tek bir suçun meydana gelmesi sürecinde oluşmaktadır. Bu nedenle tek bir hareket olarak kabul edilmelidir. 

Eylemin farklı tarihlerde başka kişilere yapılmasına karşın bu eylemin fiili ve hukuki kesinti olmaksızın devam etmesi halinde failin tek suç işlediği kabul edilmeli, zincirleme suç hükümleri uygulanmamalıdır.

Parada Sahtecilik Seri Muhakeme

Seri muhakeme usulü, soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı tarafından şüpheliye teklif edilir. Şüphelinin kabul etmesi ile birlikte dosya mahkemeye gönderilir. Şüphelinin mahkemede seri muhakemeyi kabul ettiğini belirtmesi üzerine verilecek olan ceza yarı oranında indirim uygulanarak verilir. Seri Muhakeme Usulü ile ilgili detaylar için MAKALEMİZE göz atabilirsiniz.

Seri muhakeme usulü soruşturma evresi kurumu olarak düzenlenmiştir ve usulün uygulanması Cumhuriyet savcısı tarafından yürütülmektedir. Seri muhakeme usulünün uygulanabilmesi için öncelikle CMK m. 250/1’de sayılan suçlardan birinin işlendiği şüphesiyle yürütülmüş bir soruşturma bulunmalıdır. Nitekim bu nedenle seri muhakeme usulünün uygulanacağı suçlar bakımından, parada sahtecilik suçu da düzenlenmiştir.  Parada sahtecilik suçu yargılamasında sadece suçun TCK 197. maddesinde düzenlenen ikinci ve üçüncü fıkrasında seri muhakeme usulü uygulanabilir. TCK 197/1 maddenin açısından seri muhakeme usulü uygulanamaz. Seri muhakeme usulü uygulanmadan kovuşturmaya geçilmesi halinde ise genel hükümlere göre olağan yargılama usulü ile yargılama yapılmaktadır.

Parada Sahtecilik Suçunun Mağduru

Bu suçta mağdur gerçek bir kişi olabileceği gibi tüzel bir kişi de olabilir. Suçtan zarar gören kişi davaya katılma hakkı vardır. Parada sahtecilik suçunun mağduru aslında toplumdur. Öte yandan, bu suç tipi bakımından T.C. Merkez Bankası veya T.C. Hazinesi’nin suçtan zarar gören olarak kabul edilmesi de mümkün değildir. Yargıtay da bu görüştedir.

Parada Sahtecilik Katalog Suç Mu?

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda katalog suçlar düzenlenmiştir. Katalog suçlar, kanunda belirtilen bazı koruma tedbirlerinin uygulanabileceği sınırlı sayıdaki suç listelerine denir. Katalog suçlardan birinin işlenmesi halinde şüpheli veya sanık için tutuklama nedenlerinin var olduğu kabul edilir.

CMK 100/3 maddesinde katalog suçlar yer alır. Dolayısıyla parada sahtecilik suçu, kanunda tutuklama kararı verilecek katalog suçları arasında yer almamaktadır. Ancak tutuklama nedenlerinin varlığı halinde parada sahtecilik suçu nedeniyle aleyhine soruşturma başlatılan şüpheli veya dava açılan sanık hakkında tutuklama kararı verilebilir.

Parada Sahtecilik Suçunda Teşebbüs

Parada Sahtecilik Suçu Görevli ve Yetkili Mahkeme 

Parada sahtecilik suçunda, TCK md.197/1'de yer verilen suç bakımından görevli mahkeme ağır ceza mahkemesi tarafından;

TCK md.197/2 ve 3'de yer verilen suçlar bakımından görevli mahkeme ise asliye ceza mahkemesidir.

Kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği ve zincirleme suçlarda yetkili mahkeme son suçun işlendiği yer mahkemesidir. Parada sahtecilik suçunda yetkili mahkeme suçun işlendiği son yerdeki mahkemedir.

Parada Sahtecilik Zamanaşımı

Türk Ceza Kanunu madde 197/1 fıkrasına göre yapılan yargılamalarda olağan dava zamanaşımı süresi 15 yıl, TCK madde 197/2 ve 3 fıkraları gereği yapılan yargılamalarda olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Suç, bu zamanaşımı süreleri içerisinde her zaman soruşturulabilir, bu zamanaşımı süreleri geçtikten sonra soruşturma yapılamaz.