Aile Konutu Şerhi

Türk Medeni Kanunu 194. maddesinde "aile konutu" kavramına değinilmiştir. Bu maddeye göre; aile konutu üzerinde hak sahibi eş, sadece diğer eşin açık rızası bulunmadan aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamayacaktır.

Aile Konutu Nedir?

Aile konutu; ailenin ortak kullanımına özgülenmiş, birlikte yaşanılan konut anlamına gelir. Eşlerin evlilik birliğinin devamı sırasında ortak yaşamı sürdürmenin gerekli kıldığı bir yerde ortak olarak yaşama ihtiyacının giderilmesinde kullanmalıdır.

Aile Konutu Şerhi Nedir? 

Şerh kelimesinin anlamı açıklama, yorumlama ve not düşme olarak bilinir. Türk Medeni Kanununun 194. maddesinin 3. fıkrasına göre “Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini isteyebilir”. Detaylı açıklamak gerekirse; Bir ailenin yaşaması amacıyla kullanılan ev tapu kütüğünde bir eşin adına kayıtlı olabilir. Diğer eş tapu kütüğüne şerh koyarak konutun kiralanması, satılması gibi durumlar için sınırlama koyabilir.

Aile konutu için şerh gerekli mi? Bu yapılması zorunlu bir durum değildir. İleride aile konutu ile ilgili çıkabilecek sorunlar için diğer eşin önlem alması gibi düşünülebilir.

Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?

2002/7 nolu Genelgeye göre aile konutu şerhi koyma 3 farklı şekilde olur :

1. Malik olmayan (tapu kütüğüne kayıtlı olmayan) eşin talebiyle: Evlilik birliğinin resmen devam ettiğini kanıtlayan nüfus kayıt örneği ile bu konutta birlikte yaşantılarını sürdürdüklerini kanıtlayan muhtarlıktan alınmış belgenin ibrazı halinde "Aile konutudur" şerhinin işlenmesini malik olmayan eş talep edebilir.
2. Taşınmaz mal maliki olan eşin ya da eşlerden her ikisinin birlikte talebiyle: Evlilik cüzdanı veya nüfus kayıt örneğinin ibrazı halinde başkaca bir belge aranmaksızın "Aile konutudur" şerhinin işlenmesini talep edebilirler.
3. Taşınmazın aile konutu niteliğinin belgelenemediği ya da ihtilaflı olan hallerde tapu memuru şerh talebini reddederse, o zaman şerhin verilmesi için dava açılabilecektir. Ayrıca, 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’un 4. maddesi ve 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanuna İlişkin Uygulama Yönetmeliği’nin 12. maddesi ve 15. maddesi uyarınca, hakim tarafından verilecek koruyucu tedbir kararında, korunan kişinin talebi üzerine tapu kütüğüne aile konutu şerhi konulmasına karar verilebilecektir. Bu karar, hakim tarafından ivedilikle yerine getirilmek üzere ilgili tapu sicil müdürlüğüne gönderilir ve söz konusu karara dayanılarak tapu memuru tarafından aile konutu şerhi verilir.

Aile Konutu Şerhi Nasıl Kaldırılır?

Aile konutu şerhinin kaldırılması farklı şekillerde olabilir:

• Şerh, malik olmayan eşin talebiyle işlenmiş ise; yine malik olmayan eşin talebiyle kaldırılabilir
• Şerh, her iki eşin birlikte talebiyle işlenmiş ise; her ikisinin de talebiyle kaldırılabilir.
• Eşlerin birlikte malik olduğu hisseli taşınmaz mallarda şerh eşlerden birinin talebiyle işlenmiş ise; şerhi işlettiren eşin talebiyle kaldırılabilir.
• Malik olan eşin talebiyle şerh verilmiş ise malik olmayan eşin de talep ya da muvafakatiyle kaldırılabilir.

Terkin edilmesi, ancak malik olmayan eşin ya da eşlerin birlikte malik olduğu hisseli taşınmaz mallarda şerh talebinde bulunan eşin ölümü ya da bu konuda alınmış mahkeme kararının ibrazı halinde diğer eşin tek taraflı talebiyle de şerh kaldırılabilecektir.

Aile Konutu Şerhi Ne Zaman Sona Erer?

Aile konutu şerhi, ilgili gayrimenkulün aile konutu niteliğine hiç sahip olmadığının veya yukarıda belirttiğimiz aile konutu şerhinin kaldırılması sebeplerinden biri ile aile konutu niteliğinin sonlandığının ispatı ile sona erecektir.

Aile Konutu Şerhi İçin Gerekli Belgeler

Tapu Sicili Tüzüğü 49. maddesinde aile konutu şerh için gerekli belgeler şu şekilde belirtilmiştir:

•  Merkezi nüfus idaresi sisteminden veya nüfus müdürlüğünden alınan yerleşim yeri belgesi,
•  Medeni hali gösterir nüfus kayıt örneği

Yazlık Eve Aile Konutu Şerhi Konulabilir Mi?

Aile Konutu, eşlerin bütün yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdiği ve düzenli yerleşim amacıyla kullandıkları mekanları ifade ettiğinden, zaman zaman ya da hafta sonu kullanmak amacıyla edilen yazlık ev, dağ evi gibi konutlara aile konutu şerhi konulamaz.

Boşandıktan Sonra Aile Konutu Şerhi Koydurabilir Miyim? 

Aile konutu eşlerin yaşam faaliyetlerini gerçekleştirdikleri yerdir. Eşler, evlilik birliğini beraberce yürütür ve yönetirler. Eşler boşandıktan sonra aile birliği artık bozulduğu için boşandıktan sonra aile konutu şerhi konulamaz.

Aile Konutu Haczedilebilir Mi?

Aile konutunun haczedilemeyeceğine ilişkin kanunda doğrudan bir düzenleme yer almasa da aile konutu eğer borçlunun "haline münasip evi" ise haczedilemeyecektir. Haline münasip ev  borçlunun yaşamını sürdürmesi, barınma ihtiyacını karşılaması için ihtiyaç duyduğu yeri ifade eder.

Sadece aile konutunun aynı zamanda borçlunun haline münasip evi sayıldığı hallerde aile konutunun haczedilemeyeceğinden söz edilecektir. Zira bazı hallerde aile konutu sayılan yer borçlu için haline münasip ev kabul edilmeyebilir. Örneğin yazlık ev, aile konutu şerhi ile aile konutu sayılabilecekken aynı zamanda borçlunun haline münasip evi sayılmayabilir.

Aile konutunun aynı zamanda borçlunun eşi ve ailesiyle yaşadığı haline münasip evi olması halinde, İcra İflas Kanunu madde 82  gereğince aile konutu haczedilmeyecektir. Diğer eş ve aile konutunda yaşayanlar bu maddeye dayanarak aile konutunun haczedilmeyeceğine ilişkin iddiada bulunabileceklerdir.

Anayasa Mahkemesinin verdiği son kararla birlikte artık borçlu olmayan eş de evin haline münasip ev olduğu ve haczedilemeyeceği şikayetinde bulunabilecektir.

Aile Konutu Tahliye Taahhüdü

Eşlerden birinin aile konutu şerhi konulmasını istediği durumda diğer eşin tahliye taahhüdü imzalaması  önem arz eder. Zira eşlerden biri, diğer eşin "açık" rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz.

Aile Konutu Şerhi Satışa Engel Mi?

Malik olan eş, diğer eşin rızasını almadığı sürece aile konutunu üçüncü kişilere satmaz veya devredemez. Dolayısıyla malik olmayan eşin aile konutu üzerine koyduracağı aile konut şerhi de tapudan satış yapılamayacaktır.

Bununla birlikte aile konutu şerhi malik eşin iradesi dışında gerçekleşen bir işlem olduğu takdirde etkisiz kalacaktır. Bu durumun sonucu olarak "malik eşin iradesi dışında" aile konutuna haciz konulması ve aile konutunun icra yoluyla satılması mümkün olabilir.

Sonuç olarak aile konutuna şerh konulması durumunda, bu şerhi koyan kişinin itirazı kaldırılması gerekir. Zira evin satılması ancak bu şekilde mümkündür.

Aile Konutu Şerhi Boşanma İle Kalkar Mı?

Mahkemenin vereceği boşanma kararı ile artık söz konusu konut, eşlerin bir arada oturduğu konut olmaktan çıkacağı için aile konutu şerhinin de bir anlamı kalmayacaktır. Eşlerden biri, tapu müdürlüğüne kesinleşen boşanma kararının ibrazı ile başvurarak aile konutu şerhinin kaldırılmasını talep edebilir.

Aile Konutunun Sağ Kalan Eşe Özgülenmesi

Eşlerden birinin ölümü hâlinde tereke malları arasında ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları konut varsa; sağ kalan eş, bunlar üzerinde kendisine mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir.

Türk Medeni Kanunu’nun 652. maddesinde aile konutu ve ev eşyasının sağ kalan eşe özgülenmesi şu şekilde ifade edilmiştir:

"Eşlerden birinin ölümü hâlinde tereke malları arasında ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları konut varsa; sağ kalan eş, bunlar üzerinde kendisine miras hakkına mahsuben mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir.

Haklı sebeplerin varlığı hâlinde, sağ kalan eşin veya mirasbırakanın diğer yasal mirasçılarından birinin istemi üzerine, mülkiyet yerine intifa veya oturma hakkı tanınmasına da karar verilebilir."

Haklı sebeplerin varlığı hâlinde, sağ kalan eşin istemi üzerine, mülkiyet yerine intifa veya oturma hakkı tanınmasına da karar verilebilecektir. Eşlerden birinin ölümü halinde sağ kalan eş, ölen eşin mirası kapsamında kalan aile konutu üzerinde bu hakka sahip olacaktır. 

Aile Konutu Şerhi Davası

Taşınmazın aile konutu niteliğinin belgelenemediği ya da ihtilaflı olan hallerde tapu memuru şerh talebini reddederse, o zaman aile konutu şerhi davası açılabilecektir.

Aile Konutu Şerhi Süresi

Aile konutu şerhinin belli bir süresi yoktur. Şerh verildikten sonra söz konusu taşınmaz aile konutu olmaktan çıkana kadar şerh geçerliliğini koruyacaktır.

Aile Konutu Şerhi Masrafı 

Aile konutu şerhinin tapu kütüğüne yazımı ve şerhin terkini için herhangi bir harç veya ücret/masraf alınmaz, işlem Tapu Müdürlüğü tarafından ücretsiz olarak yapılır.

Aile Konutu Şerhi E-Devlet

Aile konutu şerhi e-devletten yapılır mı? Hayır aile konutu şerhini e-devletten yapamazsınız.

Aile Konutu Şerhi ile ilgili danışmanlık için bizimle İLETİŞİME geçebilirsiniz.