Kanuni Mirasçılar ve Miras Payı Hesaplama

Miras bırakanın terekesinden pay alan gerçek veya tüzel kişiye "mirasçı" denir. Bir kişinin ölümü veya gaip kararı verilmesi üzerine mirası (terekesi) açılır. Miras, mirasbırakanın son yerleşim yerindeki mahkemede açılacaktır.

Kanunda iki tür mirasçılık şekli düzenlenmiştir. Bunlar; kanuni mirasçı ve atanmış mirasçılardır.

Kanuni Mirasçı Ne Demek?

Ölen kişinin mirasına hak kazanacak olan yasal mirasçılara "kanuni mirasçı" denilir.

Kanuni mirasçılık TMK m. 495-501 arasında belirtilmiştir. Bu maddelerde belirtilmiş kişiler ve devlet kanuni miras hakkına sahiptir.

Kanuni Mirasçılar Kimlerdir?

Yasal Mirasçılar Kimlerdir? Ölen kişinin kanuni mirasçıları, mirasbırakanın altsoyu, anne-baba, büyük anne-büyük baba, evlatlık, sağ kalan eş ve devlettir.

Türk hukuk sisteminde kanuni mirasçılığın belirlenmesinde zümre sistemi uygulanmaktadır. Peki zümre sistemi nedir? Mirasın hangi mirasçıya kalacağını belirten sisteme "zümre sistemi" denir. Zümre sisteminde bazı kurallar bulunmaktadır. Bunlar;

• Türk Medeni Kanunu'ndaki sisteme göre, mirasın bir sonraki zümreye geçebilmesi için önceki zümreden hiçbir mirasçının kalmaması gerekir.
• Her zümredeki mirasçılar miras bırakana eşit paylarla mirasçıdırlar.

Birinci Zümre Mirasçılar

TMK (Türk Medeni Kanunu) göre 495. maddesine göre; birinci derece mirasçılar mirasbırakanın altsoyudur. Altsoy, çocuklar ve onların çocuklarından oluşur. Çocuklar mirası eşit bir şekilde paylaşırlar. Evlilik dışı çocuk ve evlatlık da birinci zümre mirasçısıdır. Eğer çocuklar miras bırakandan önce ölmüşlerse o zaman onların çocukları yerlerini alacaktır. Bu zümredeki mirasçıların sağ kalan eş ile birlikte mirasçı olması halinde mirasın dörtte üçünü (3/4) alırlar.

En yakın kanuni mirasçı birinci zümrede yer alan mirasçılardır.

İkinci Zümre Mirasçıları

İkinci zümre mirasçıları mirasbırakanın ana ve babası ve onların altsoyudur. Miras bırakandan önce ölmüş olan ana ve babanın yerini onların altsoyu alır. Yani mirasbırakanın kardeşleri de ikinci zümre mirasçısıdır. Ancak ana ve babadan sonra gelir. İkinci zümredeki kişilerin mirasçı olabilmesi için birinci zümreden kimsenin bulunmaması gerekir. İkinci zümre mirasçıları sağ kalan eş ile birlikte mirasçı olması halinde mirasın yarısını (1/2) alırlar.

Üçüncü Zümre Mirasçıları

Üçüncü zümre mirasçıları mirasbırakanın büyükana, büyükbaba ve bunların altsoyudur. Yani üçüncü zümre mirasçıları, nine, dede, amca, dayı, hala ve teyze ve bunların altsoyudur. Bu zümredeki kişilerin mirasçı olabilmesi için birinci ve ikinci zümreden kimsenin bulunmaması gerekir. Üçüncü zümre mirasçıları sağ kalan eş ile birlikte mirasçı olması halinde mirasın dörtte birini (1/4) alırlar.

Sağ Kalan Eşin Miras Payı

Sağ kalan eşin miras payı nasıl hesaplanır? Sağ kalan eşin miras hakkı belirlenirken hangi zümreyle mirasçı olduğuna bakılacaktır.

• Birinci zümre ile mirasçı olan eşin miras payı mirasın dörtte biridir. (1/4)
• İkinci zümre ile mirasçı olan eşin miras payı mirasın yarısıdır. (1/2)
• Üçüncü zümre ile mirasçı olan eşin miras payı mirasın dörtte üçüdür. (3/4)
• Her üç zümrede de mirasçı bulunmazsa sağ kalan eş mirasın tamamını alır.

Kanuni Miras Payları

Çocukların miras payı belirlenirken sağ kalan eş var mı yok mu önce ona bakılması gerekir. Sağ kalan eşe mirasın 1/4 ü verildikten sonra kalan 3/4 çocuklara eşit paylaştırılır. Mirasçı olarak sadece eş ve tek çocuk olması durumunda mirasın !/4 ünü anne alır. Geri kalan 3/4 ü çocuk alacaktır.

Eşin kanuni miras payı yukarıda belirttiğimiz gibi hangi zümre ile birlikte mirasçı olduğuna bağlıdır.

Kanuni Mirasçılar Saklı Pay

TMK m. 506'da mirasçıların saklı pay oranları belirtilmiştir.

Saklı pay aşağıdaki oranlardan ibarettir:

• Altsoy için yasal miras payının yarısı,
• Ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri,
• Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması halinde yasal miras payının tamamı, diğer hâllerde yasal miras payının dörtte üçü.

Miras Payı Hesaplama

Miras payı hesaplama programı için linke tıklayabilirsiniz. Yukarıdaki bilgiler ışığında örnek vererek miras payı hesaplarsak;

• Ölen kişinin 2 çocuğu ve ve eşi sağdır. Eş, mirasın 1/4ünü, çocuklar da mirasın 3/4 ünü alır. Yani her çocuğa mirasın 3/8 i düşer. 100.000 TL miras kaldığını varsayarsak, 25.000 TL eşe kalacaktır. Her çocuğa da 37.500 TL düşecektir.
• Murisin (mirasbırakan) 5 çocuğu vardır. Eşi kendisinden önce vefat etmiştir. Bu durumda mirasın tamamı çocuklar arasında paylaştırılır. 250.000 TL miras kaldığını varsayarsak, her çocuğa 50.000 TL miras kalacaktır.
• Miras bırakanın altsoyu yoktur. Öldüğü zaman eşi, ana ve babası sağdır. Bu durumda sağ kalan eş mirasında 1/2 sini alacaktır. Ana 1/4, baba 1/4 pay alacaktır. 300.000 TL miras kaldığını düşünürsek, sağ kalan eş 150.000 TL miras alacaktır. Ana 75.000 TL, baba da 75.000 TL miras payı alır.