Yoksulluk Nafakası Nedir?

Boşanma nedeniyle bir eşin yoksulluğa düşmemesi için diğer eşin zor durumda kalan eşe maddi gücü oranında yardım edilen nafaka türüne "yoksulluk nafakası" denir.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 175. maddede yoksulluk nafakası şu şekilde açıklanmıştır:

Boşanma nedeniyle bir eşin yoksulluğa düşmesi durumunda diğer eşin zor durumda kalan eşe asgari yaşam gereksinimleri karşılayacak şekilde mali gücü oranında yardım etmesidir. ( TMK 175. madde)

Yoksulluk nafakası kime verilir? Yoksulluk nafakası, boşanma yüzünden maddi durumu kötüleşecek olan kişiye verilir. Yoksulluk nafakası, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşen eşin asgari yaşam ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kanun koyucu tarafından düzenlenmiştir.

Yoksulluk Nafakası Şartları

Yoksulluk nafakası şartları nelerdir? 

• Yoksulluğa düşen tarafın öncelikle bir talebi olması gereklidir. Hakim, talep olmaması halinde yoksulluk nafakasına kendiliğinden hükmedemeyecektir. Bu talep dava kesinleşinceye kadar davanın her aşamasında ileri sürülebilir.
• Yoksulluk nafakasını talep edenin kusursuz ya da diğer eşe nazaran daha az kusurlu olması gerekir. Eşit kusur halinde de, yoksulluğa düşecek eş lehine yoksulluk nafakasına hükmedilebilecektir.

Türk Hukukunda tazminat sorumluluğu kusur esasına dayanır ancak boşanmada kusursuz olan eş bile, şartları gerçekleştiğinde yoksulluk nafakası ile sorumlu olabilmektedir. TMK md.175/2’de de açıkça belirtildiği üzere, nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz.

• Diğer bir şart ise; boşanmanın kesinleşmesi gerekmektedir. Yoksulluk nafakasının boşanma davası ile birlikte istenilmesi halinde, boşanma davası reddedilirse, yoksulluk nafakasına da hükmedilmeyecektir.
• Yoksulluk nafakası talep eden tarafın boşanma yüzünden yoksulluğa düşme durumuyla karşılaşmış bulunması gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle, boşanma gerçekleştikten sonra nafaka talep eden kişi kendi malvarlığı ve geliri ile yaşamını devam ettiremeyecek durumda olmalıdır.
• Boşanma ile yoksulluğa düşme arasında nedensellik bağı olması gerekir. Boşanan eşin yoksulluğa düşmesinin boşanmadan başka sebeplerle, örneğin eşin malvarlığını kumarda kaybetmesi, iflas etmesi, dolandırılması gibi nedenlerle gerçekleşmesi halinde eşin nafaka isteği kabul edilmeyecektir.

Yoksulluk Nafakası Ne Kadar

TMK 175. maddeye göre nafaka miktarının, ödeyecek olan eşin mali gücü ile orantılı olması şartını aramaktadır. Hakim tarafından nafaka miktarı belirlenirken ayrıca taraflar arasındaki ekonomik denge, boşanma davasının özellikleri, ülkenin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik koşullar, nafaka isteminde bulunan tarafın gıda, barınma, giyim gibi zorunlu olan ihtiyaçlarını asgari düzeyde de olsa kendi başına karşılayıp karşılayamadığına, bir işte çalışmasının mümkün olup olmadığına ya da emekli maaşı gibi düzenli, devamlı ve yeterli bir geliri ya da serveti olup olmadığına bakmalıdır.

Nafaka miktarı belirlenirken yoksulluk nafakası talebinde bulunan eşin sosyal ve ekonomik durumuna bakarak kişilerin zorunlu ihtiyaçlarının neler olduğuna ve ne miktarda nafakaya ihtiyaç duyduğuna dikkat edilmelidir. Örneğin, zengin bir iş adamından boşanan eş ile asgari ücretle çalışan bir işçiden boşanan eşin sosyal ve ekonomik ihtiyaçları farklılık arz edecektir. İş adamı olan eşinden boşanan eşin kültür ve eğitim harcamalarına ayırdığı bütçe, yaşayacağı semtte ödeyeceği kira bedelinin, asgari ücretle çalışan işçi ile evliliği sona eren ve başkaca bir geliri de bulunmayan eşe oranla daha yüksek olacağı dikkate alınmalıdır. Unutulmamalı ki, yoksulluk nafakasında amacın kişiyi yoksulluktan kurtarmak olduğu unutulmamalıdır. Nafaka yükümlüsünün varlıklı olması, talep edeni yoksulluktan kurtaracak miktardan fazlasına hükmedilebileceği anlamına gelmemektedir.

Nafaka talebinde bulunmuş olan taraf lehine maddi ya da manevi tazminata hükmedilmiş ise bu tazminatın kişiyi yoksulluktan kurtarıp kurtarmayacağı durumuna bakılmalıdır. Eğer maddi veya manevi tazminat ödenmesi sebebiyle eşin yoksulluğunun ortadan kalktığı söylenebiliyorsa, talep eden lehine ayrıca yoksulluk nafakasına hükmedilmemelidir. Takdir edilecek nafaka bedelinin nafaka yükümlüsünün mali gücü ile de orantılı olması ve kişiyi mali olarak zor duruma düşürmeyecek bir miktarda olması gerekir.

Yoksulluk nafakası en az ne kadar? Kanunda yoksulluk nafaka miktarının alt ve üst sınırı belirlenmemiştir. Boşanma davasında yoksulluk nafaka belirlenirken mahkeme araştırma yapmak zorundadır. Tarafların ekonomik ve sosyal durumları araştırılacaktır. Kişilerin aylık kazancı, malvarlıkları nafakanın belirlenmesinde en önemli etkenlerdir. Asgari ücret alan bir kişi bile yoksulluk nafaka ödemek zorunda kalabilir.

Yoksulluk nafakası kaç TL 2024? Yoksulluk nafakası 2024 itibariyle en az 1500-2000 TL arasında olabilmektedir. Bu miktar davanın niteliği, müşterek çocuğun olup olmaması, tarafların sosyo-ekonomik durumuna göre değişebilir.

Yoksulluk nafakası asgari ücret 2024 itibariyle 17.002 TL ücret alan bir kişi diğer şartların da sağlanması durumunda 1.500 ile 3.000 TL arası nafaka ödeyebilir. Bu miktar her dava için değişiklik gösterir.

Yoksulluk Nafakası Hesaplama

Yoksulluk nafaka hesaplama için internette hiçbir şekilde hesaplama programı bulamazsınız. ÜFE oranına göre yoksulluk nafaka hesaplama programı, TÜFE oranına göre yoksulluk nafaka hesaplama motoru hiçbir internet sitesinde bulunmamaktadır. Yoksulluk nafaka hesaplatmak için öncelikle nafakanın artışı ile ilgili bir kararın olup olmadığı var ise bu artış oranının neye göre yapılacağı bilinmelidir. Nafaka artış miktarını hesaplamak için uzman bir avukattan danışmanlık almanız gerekmektedir. Yoksulluk nafaka hesabı yapmak için bizimle İLETİŞİME geçebilirsiniz.

Yoksulluk Nafakası Artış Oranı

Yoksulluk nafakası neye göre artar? Nafaka alacaklısı davacının ihtiyaçları ile nafaka yükümlüsü davalının gelir durumunda, nafakanın takdir edildiği tarihe göre olağanüstü bir değişiklik olmadığı takdirde; yoksulluk nafakası TÜİK’in yayınladığı ÜFE oranında artırılmalı ve böylece taraflar arasında önceki nafaka takdirinde sağlanan denge korunmalıdır.

Yoksulluk nafakası ÜFE Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ( 2013/1557 E. - 2015/2021 K.) kararına göre; TÜİK'in yayınladığı ÜFE 12 aylık ortalama artış oranı nazara alınmak suretiyle nafaka artışının yapılması gerekmektedir.

Yoksulluk nafakası yıllık artış miktarı sonuçlanan boşanma veya nafaka davasındaki karara göre belirlenecektir.

Yoksulluk Nafakası Sona Ermesi 

Yoksulluk nafakası hangi şartlarda kaldırılır? Yoksulluk nafakası bazı durumlarda kendiliğinden, bazı durumlarda da hakim kararıyla ortadan kalkar. Aşağıdaki şartların gerçekleşmesi halinde yoksulluk nafakası iptal edilecektir.

1) Nafaka Alacaklısının Yeniden Evlenmesi

Nafaka alacaklısı eşin yeniden evlenmesi halinde evlilik tarihi itibariyle önceki eşin nafaka yükümlülüğü kendiliğinden ortadan kalkar. Ancak görüldüğü üzere, bu ortadan kalkma hali sadece nafaka alacaklısı bakımından düzenlenmiştir. Nafaka yükümlüsünün yeniden evlenmesi durumunda önceki eşine nafaka ödemeye devam etmesi mümkündür.

Yoksulluk nafakası yeniden evlenme halinde ortadan kalkacaktır.

2) Taraflardan Birinin Ölümü

Nafaka yükümlüsü veya nafaka alacaklısından birinin ölümü halinde nafaka yükümlülüğü kendiliğinden sona ermektedir. TMK md.176/3’e göre taraflardan birinin ölümü halinde nafakanın kendiliğinden ortadan kalkacağı açıkça belirtilmiştir. Taraflardan birinin ölümü halinde, nafaka yükümlülüğü kendiliğinden sona ermekte olup, ayrıca dava açılması gerekli değildir.

Peki, ölüm tarihi itibariyle muaccel olmuş (vadesi gelmiş) nafaka borçlarında durum ne olacaktır? Nafaka yükümlüsünün ölmesi durumunda muaccel nafaka borçları mirasçılara geçecektir. Nafaka alacaklısının ölmesi durumunda ise ölenin mirasçıları nafaka borçlarını yükümlüden isteyebileceklerdir.

3) Yoksulluğun Ortadan Kalkması

Yoksulluğun ortadan kalkması halinde mahkemece nafakanın kaldırılmasına karar verilebileceği gibi, tarafların mali durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hallerde iradın artırılması veya azaltılmasına da karar verilebilir. Diğer bir anlatımla iradın arttırılması veya azaltılması için tarafların mali durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin bunu gerektirmesi aranmaktadır.

Yoksulluk nafakası işe girince kesilir mi? Nafaka alan kişinin işe girmesi durumunda yoksulluk nafakası iptal edilmeyebilir. Nafakanın kaldırılması davası açılmalı ve hakim tekrar sosyal ve ekonomik durum araştırması yaparak yoksulluk nafakasının devamına veya kaldırılmasına karar verebilir.

4) Nafaka Alacaklısının Haysiyetsiz Hayat Sürmesi

Nafaka alacaklısının haysiyetsiz hayat sürmesi halinde yoksulluk nafakası mahkeme kararıyla kaldırılabilir. Sarhoşluk, kumarbazlık, hayat kadınlığı yapma haysiyetsiz hayat sürmeye örnek olarak gösterilebilir. Ayrıca, “hayat sürme” ifadesi kullanılması nedeniyle, söz konusu durumların bir defalık değil, süreklilik arz edecek şekilde olmalıdır.

5) Fiilen Evliymiş Gibi Yaşama

Nafaka alacaklısının yeniden evlenmesi nafaka alacağını kendiliğinden sona erdirir. Bu nedenle, nafaka alacağından mahrum kalmamak amacıyla nafaka alacaklısının resmi nikah olmadan karşı cinsle fiili birliktelik kurarak karı-koca gibi birlikte yaşama yoluna başvurduğu görülmektedir. Böyle bir durumun ispatlanması halinde nafaka alacağı hakim kararıyla ortadan kaldırılabilecektir.

Yoksulluk Nafakası Süresi

Yoksulluk nafakası kaç yıl ödenir? Nafakanın başladıktan sonra ne kadar süre ile devam edeceği ise Türk Medeni Kanunu md. 175/1’de belirtilmiştir. Buna göre; Nafaka süresiz olarak talep edilebilecektir. Yoksulluk nafakası, süresiz olarak düzenleme altına alınmıştır.

Yoksulluk nafakası süreli olur mu? Eğer taraflar anlaşarak bir süre belirlemiş yahut yoksulluk nafakası talebi belli bir süreyle sınırlı olacak şekilde ileri sürülmüşse (örneğin iki yıl süreyle sınırlı olarak) HMK md. 26’da öngörülen taleple bağlılık ilkesi gereği, hükmün kesinleştiği tarihten itibaren yalnızca talep edilen süre kadar nafaka ödenmesine hükmedilmesi gerekir.

Yoksulluk Nafakası Artırım Davası

Yoksulluk nafakası artırımı davası, nafaka alacaklısının ödenen nafaka miktarı ile artık gerekli masrafları karşılayamaması nedeniyle nafaka borçlusuna karşı açılır. Bu davaya başvurabilmek için boşanma davası sonucu karara bağlanan nafaka miktarının, değişen ekonomik, sosyal şartlar ve günün koşullarına göre yetersiz kaldığının ispatı gerekmektedir.

Yoksulluk nafakası artırım şartları:

• Yoksulluk nafaka borçlusunun ekonomik durumunda olumlu değişmeler olması
• Yoksulluk nafaka alacaklısının maddi durumunun önemli derecede sıkıntıya girmesi
• Zamanla değişen enflasyon ve alım gücünün azalması sebebiyle yoksulluk nafaka alacaklısının giderlerini karşılayamaması
• Müşterek çocuğun eğitim vb. ihtiyaçlarının masrafının artması
• Yoksulluk nafaka alacaklısının pahalı bir tedaviyi gerektiren hastalığının ortaya çıkması gibi haklı nedenlerle artırım talep edilebilir.

Yoksulluk Nafakası Başlangıç Tarihi

Boşanma davasında talep edilen yoksulluk nafakası, davada nafaka istemi ne zaman ileri sürülmüşse, bu tarihten itibaren işletilir. Ancak boşanma hükmünün kesinleştiği tarihten itibaren ödenmeye başlanması gerekir.

Yoksulluk Nafakası Faiz Başlangıç Tarihi

Yoksulluk nafakasında faiz mümkündür. Faiz için muaccel olan nafaka borcunun zamanında nafaka yükümlüsü tarafından ödenmemesi gerekir. Böylelikle nafaka yükümlüsü, temerrüde düşürülmektedir. Bu tarihten itibaren talep şartıyla faiz yürütülmesi kabul edilmektedir.

Yoksulluk nafakası faiz başlangıcı borcun muaccel olduğu zamandır.

Yoksulluk Nafakası İcra Takibi

Yoksulluk nafakası ne zaman icraya konulur? Yoksulluk nafakası davanın kesinleşmesiyle birlikte muaccel hale gelecektir. Yani davanın kesinleşme tarihi itibariyle yoksulluk nafakası talep edilebilir. Nafaka yükümlüsü nafakayı zamanında ödemediği takdirde icra takibi başlatılabilir.

Yoksulluk nafakası ilamlı icra şeklinde icraya konulmalıdır. Çünkü yoksulluk nafakası davanın kesinleşmesiyle birlikte alınabilen bir nafakadır.

Yoksulluk nafakası icrası için herhangi bir icra dairesinde ilamlı icra açabilirsiniz.

Yoksulluk Nafakası Kesinleşmeden İcraya Konulabilir Mi? 

Yoksulluk Nafakası Eşit Kusur

Yoksulluk nafakası talep eden eşin kusursuz olmasına gerek bulunmamaktadır. Kusuru mevcutsa bu kusurun diğer eşten daha ağır olmaması aranmaktadır. “Daha ağır kusurlu olmama” ibaresi, daha az kusurlu olma ya da eşit kusura sahip olmayı içermektedir. Bu kapsamda yoksulluk nafakası talep eden eşin diğer eşle eşit kusura sahip olması veya daha az kusurlu olması gerekmektedir.

Yoksulluk Nafakası Ödenmezse Ne Olur? 

Yoksulluk nafakanın ödenmemesi durumu İcra ve İflas Kanunun 344. Maddesinde açıklanmıştır. Söz konusu maddeye göre, yoksulluk nafakasına ilişkin kararların gereği yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikayeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Şikayette bulunulmadan önce yoksulluk nafakası borçlusu aleyhine icra takibi başlatılması gerekmektedir. Aksi takdirde yoksulluk nafaka alacaklısının şikayet hakkı ortadan kalkmaktadır.

Yoksulluk Nafakası Ne Zaman Muaccel Olur?

Yoksulluk nafakası bu nafakayla ilgili açılan davanın kesinleşmesiyle muaccel hale gelecektir.

Yoksulluk Nafakası Anlaşmalı Boşanma

Yoksulluk nafakası ile ilgili eşler anlaşmalı boşanmada ortak bir karar verebilirler. Anlaşmalı boşanmada yoksulluk nafakasının istenmemesi halinde daha sonra bu nafaka için ayrı bir dava açılamaz.

Asgari Ücret Alan Kadına Nafaka Ödenir Mi?

Asgari ücret alan kişi yoksulluk nafakası öder mi?  Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir. Asgari ücret alan kadına da nafaka ödenebilir. Kadının boşanmada kusurunun olup olmadığı ve boşanma yüzünden maddi durumunun daha da kötüleşip kötüleşmediğine bakılması gerekir.

İmam Nikahlı Eş Nafaka Alabilir Mi?

İmam nikahlı eş yoksulluk nafakası talep edemez.

Yoksulluk Nafakası Yetkili Mahkeme

TMK md. 177 uyarınca, “Boşanmadan sonra açılacak nafaka davalarında, nafaka alacaklısının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.” Nafaka talebi, boşanma davası ile birlikte ileri sürülmüşse, boşanmaya bakan yetkili ve görevli mahkeme, nafakaya karar vermekle de yetkili ve görevlidir.

Yoksulluk Nafakası Görevli Mahkeme

Nafaka davalarında görevli mahkeme, Aile Mahkemeleri Kanunu 6. maddesine göre aile mahkemeleridir. Yetki konusunda ise TMK md. 168’de açık hüküm bulunmaktadır.

İmam (dini) nikahlı olan taraflar arasında resmi evlilik ilişkisi kurulmadığı için uyuşmazlığın aile hukukundan kaynaklandığından bahsedilemez. Bu nedenle açılacak olan davalarda görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir.

Nafaka Davalarında Zamanaşımı

Türk Medeni Kanunu md. 178’e göre, “Evliliğin boşanma sebebiyle sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma kararının kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Bu nedenle boşanma davasında istenmeyen nafaka, davanın kesinleşmesinden sonra 1 yıl içinde dava yoluyla talep edilebilir.

Boşanma davası içinde yoksulluk nafakası talep edilmiş ve karara bağlanmışsa bu nafakanın azaltılması, arttırılması davaları her zaman açılabilecektir.

Yoksulluk Nafakası Boşanmadan Sonra İstenebilir Mi?

Yoksulluk nafakası boşanma davası sırasında talep edilebileceği gibi boşanmadan sonra da ayrı bir dava açılarak talep edilebilir. Boşanmadan sonra talep edilebilmesi için görülen boşanma davasında yoksulluk nafakası ile ilgili bir karar verilmemiş olması gerekir.

Yoksulluk Nafakası Haczedilebilir Mi? 

Yargıtay 12. Hukuk Dairesi tarafından verilen bir kararda, yoksulluk nafakasının haczedilmeyeceği belirtilmiştir. Ayrıca Yargıtay, emsal nitelikteki kararlarında birikmiş yoksulluk nafakaların da icra konusu edilemeyeceğini ve haczinin mümkün olmadığını ifade etmiştir.

Yoksulluk Nafakasının Özellikleri

• Yoksulluk nafakası bir bakım nafakası niteliğinde olup, aile hukukundan kaynaklanan şahsa bağlı bir haktır; alacaklının rızası bulunmadan takas edilemez. (TBK m.144/b.3)
• Niteliği gereği temlik edilmesi mümkün olmadığından (TBK m.183/1) üzerinde rehin tesis edilemez. (TMK m.954)
• Mahkeme ilamına dayanan nafaka alacakları haczedilemez ve nafaka alacaklısı ya da borçlusunun ölümü ile nafaka yükümlülüğü kendiliğinden ortadan kalkar. (TMK m.176/3).

İmam Nikahlı Eşimle Ayrıldık. Nafaka Alabilir Miyim?

Hayır alamazsınız. Resmi nikah olmayan evliliklerin bitmesinden sonra kişi kendisi için nafaka isteyemez. Ancak çocuk için her durumda nafaka istenebilir.

Adli Tatilde Nafaka Davası Açılır Mı?

Adli tatilde nafaka davası açılabilir. Adli tatilde her türlü dava açılabilir. Nafaka davaları adli tatilde açılmakla kalmayıp duruşması yapılabilecek davalardandır.