Türk Hukukunda yasal mal rejimi edinilmiş mal rejimidir. Çiftler arasında gerçekleşecek olan mal rejiminin tasfiyesinde birçok sorunla karşılaşılabilmektedir. İşte bunlardan bir tanesi de değer artış payı alacağının belirlenmesidir.

Değer Artış Payı Nedir ?

Değer artış payı; bir eşin, evlilik birliği devam ederken diğer eşin gerek mal edinmesine, gerek mevcut malının iyileştirilmesine veya malının korunmasına katkıda bulunduğu oranda sahip olduğu alacak hakkıdır. Değer artış payı alacağı Türk Medeni Kanunu 227. maddede belirtilmiştir. Bu alacak kanundan doğmaktadır.

Madde 227 - Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu malda ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olur ve bu alacak o malın tasfiye sırasındaki değerine göre hesaplanır; bir değer kaybı söz konusu olduğunda katkının başlangıçtaki değeri esas alınır.

Böyle bir malın daha önce elden çıkarılmış olması halinde hakim, diğer eşe ödenecek alacağı hakkaniyete uygun olarak belirler.

Eşler, yazılı bir anlaşmayla değer artışından pay almaktan vazgeçebilecekleri gibi, pay oranını da değiştirebilirler.

Değer Artış Payı Hesaplama

Mal rejiminin tasfiyesi sırasında en çok merak edilen sorulardan bir tanesi, "değer artış payı nasıl hesaplanır ? "

Değer artış payı oransal bir hesaba dayanmaktadır. Söz konusu mala ilişkin değer artış payı alacağının hesaplanması için öncelikle malın değer artışının bulunması, bu değer artışında, talepte bulunanın payının oranının hesaplanması ve nihayet bu oranın değer artışı sonucu ortaya çıkan yeni değerle çarpılması ile değer artış payı alacağının ne kadar olduğunun hesaplanması gerekecektir. Örnek vererek açıklayacak olursak;

Bir eşe 400.000 TL'lik evin miras kaldığını varsayalım. Diğer eş de bu eve 50.000 TL değerinde tadilat yapmıştır. Tadilat yapan eş 1/8 oranında eve katkı yapmıştır. Tasfiye sırasında evin değerinin 800.000 TL ye çıkması durumunda, katkı yapan eşin değer artış payı alacağı 100.000 TL olacaktır.

Değer Artış Payı Alacağı Koşulları 

• Değer artış payını talep eden eş, diğer eşin adına kayıtlı malın alınması esnasında, malın korunması için ya da malın iyileştirilmesi için katkıda bulunmuş olması gerekmektedir.
• Değer artış payı alacağını talep eden eşin bağışlama iradesi olmamalıdır. Yani eş, söz konusu mala yapılan katkının karşılığından vazgeçmemelidir.
• Değer artış payı talep eden eş, zamanında diğer eşin malına yaptığı katkıyı, zaten eşten almışsa, diğer bir ifadeyle, yaptığı katkının karşılığı kendisine ödenmişse, bu durumda eşin, değer artış payını talep etme hakkı doğmayacaktır.
• Mal rejiminin tasfiyesi talep edilmelidir. Tasfiye başlamadan değer artış payı alacağı istenemeyecektir.