İşverenin, işçinin iş akdini feshetmesi durumunda işverenin iyi niyet kurallarına uygun olarak fesih hakkını kullanması gerekiyor. Aksi halde iş sözleşmesi feshedilen işçilerden, iş güvencesi kapsamı dışında kalanlar, kötüniyet tazminatı talebinde bulunabiliyor. Fesih hakkını kötüye kullanan işveren için işçiye ödenmesi gereken kötüniyet tazminatı, işçinin fesih bildirim önellerine ait ücretinin 3 katı oluyor. Bu tazminat, uygulamada kötüniyet tazminatı olarak yer alıyor.

Hangi Durumlarda Kötü Niyet Tazminatı Veriliyor?

Kötü niyet tazminatına 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde değinilmektedir. İş güvencesi hükümleri dışında kalan, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler kıdem ve ihbar tazminatı ile diğer işçilik alacaklarına ilişkin dava açabilirken, kötü niyet tazminatına da hak kazanabilmektedirler.

İşçinin kötü niyet tazminatı talebinde bulunabilmesi için öncelikle işverenin fesih hakkını kötüye kullandığını ispatlaması gerekir. Peki hangi durumlarda fesih hakkı kötü niyet sayılır? Hangi durumların kötü niyet sayılacağı kanunda belirtilmemiştir. Bununla ilgili Yargıtay kararları dikkate alınacaktır. Yargıtay kararlarına göre; işçinin alacaklarının ödenmemesi nedeni ile işverenini şikayette bulunması, işçinin tatil gününde işe gelip çalışmaması, işçinin sendikaya üye olması, işçinin raporlu olduğu dönemlerde işveren tarafından sözleşmenin fesih edilmesi gibi nedenler ile karşılaşılmış ve bu örnekler işverenin kötü niyet tazminatı ödemesini gerektirecek durumlar olarak belirtilmiştir.

Kötüniyet Tazminatını Kimler Alabilir ?

İş yerinde 30 işçi veya daha fazla işçi çalıştıran iş yerlerinde en az 6 ay süre ile çalışan işçiler iş güvencesi kapsamında sayılmakta ve bu kişiler kötü niyet tazminatından yararlanamamaktadır. İş güvencesi kapsamında olan işçiler için iş sözleşmeleri “kötüniyetle” haksız yere feshedildiğinde, işe iade veya iş güvencesi tazminatı ile korunuyor ve bu işçiler ayrıca kötü niyet tazminatı alamayacaktır. 4857 sayılı İş Kanununun 11. maddesine göre gerçekleştirilen belirli süreli iş sözleşmeleri kapsamındaki işçiler de iş kanunun 17. maddesindeki hükümlerin dışında kaldığından, kötü niyet tazminatı talep edemiyor. Buradan da anlaşılacağı üzere, iş güvencesi kapsamına alınmamış işçiler, kötü niyet tazminatından yararlanabilmektedir.

Diğer iş kanunlarına baktığımızda;

5953 sayılı Basın İş Kanununda kötü niyet tazminatı yer almadığından bu kanuna tabi çalışanlar da bu haktan yararlanamamaktadır.

854 sayılı Deniz İş Kanunu 16. maddesi; “…Gemi adamının sendikaya üye olması, şikayete başvurması gibi sebeplerle işinden çıkarılması hallerinde ve genel olarak hizmet akdini bozma hakkının kötüye kullanıldığını gösteren diğer durumlarda “B” bendinde yazılı önellere ait ücretlerin üç katı tutarı tazminat olarak ödenir…” hükmüne göre bu yasaya tabi gemi adamlarının kötü niyet tazminatından faydalanabileceği anlaşılmaktadır.

6098 sayılı Borçlar Kanununun 434. maddesindeki; “Hizmet sözleşmesinin fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işveren, işçiye fesih bildirim süresine ait ücretin üç katı tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür.” hükmüne göre bu kanun kapsamında kötü niyet tazminatından yararlanmaktadır.

Kötü Niyet Tazminat Miktarı Nasıl Hesaplanır?

Kötü niyet tazminat miktarı hesaplanırken fesih bildirim önelinin üç katı şeklinde bir hesaplama yapılarak kötü niyet tazminatı belirleniyor. Kötü niyet tazminatı hesaplamasında esas önemli nokta; sözleşmeler ile artırılmış olabilecek bildirim sürelerine göre hesaplamanın yapılmaması, İş Kanunu’nda yer alan işçinin kıdemine göre değişen bildirim sürelerinin dikkate alınarak hesaplamanın yapılması gerekir.

• İş yerindeki hizmet süresi 6 aya kadar olanlar için 2 hafta x 3 = 6 hafta,

• İş yerindeki hizmet süresi 6 aydan 1,5 yıla kadar olanlar için 4 hafta x 3 = 12 hafta,

• İş yerindeki hizmet süresi 1,5 yıldan 3 yıla kadar olanlar için 6 hafta x 3 = 18 hafta,

• İş yerindeki hizmet süresi 3 yıldan fazla olanlar için 8 hafta x 3 = 24 hafta

şeklindeki bildirim süresi gün sayıları üzerinden hesaplama yapılıyor. Bu süreler ile günlük giydirilmiş ücret tutarı çarpılarak brüt kötü niyet tazminatına ulaşılıyor. Bu tutardan gelir vergisi ve damga vergisi kesildikten sonra ise işçiye ödenecek net kötü niyet tazminat miktarı ortaya çıkıyor.