Gelişen toplum ile birlikte insanlar hissettikleri cinsiyeti yaşayabilir konuma gelmiş bulunmaktadırlar. Artık ülkemizde de cinsiyet değiştirmek mümkündür.

Türk Medeni Kanunu madde 40'da cinsiyet değişikliği şu şekilde düzenlenmiştir:

"Cinsiyetini değiştirmek isteyen kimse, şahsen başvuruda bulunarak mahkemece cinsiyet değişikliğine izin verilmesini isteyebilir. Ancak, iznin verilebilmesi için, istem sahibinin on sekiz yaşını doldurmuş bulunması ve evli olmaması; ayrıca transseksüel yapıda olup, cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunluluğunu bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmî sağlık kurulu raporuyla belgelemesi şarttır.

Verilen izne bağlı olarak amaç ve tıbbi yöntemlere uygun bir cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirildiğinin resmî sağlık kurulu raporuyla doğrulanması hâlinde, mahkemece nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verilir."

Transseksüel Ne Demek? Doğuştan kadın ya da erkek cinsiyetine sahip olan ancak kendini doğuştan gelen biyolojik cinsiyet sınıfına dahil hissetmeyen bireylere "Transseksüel" denir. Fiziksel açıdan erkeksi özelliklere sahip fakat dişil cinsiyet kimliğinde olan bireylere "trans kadın", Fiziksel açıdan kadınsı özelliklere sahip fakat eril cinsiyet kimliğinde olan bireylere de "trans erkek" denilmektedir.

Cinsiyet Değiştirme Davası Nasıl Açılır?

Cinsiyet değişikliği davası kanundaki düzenlemeye göre, 2 aşamadan oluşmaktadır:

Dava aşamalarından en önemli hususlardan biri eğitim ve araştırma hastane raporları sonucunda geçiş işleminin ruhen ve bedenen zorunlu olmasını gösterir tıbbi yöntemlere uygun "Resmi Sağlık Kurulu Raporu" alınmasıdır. Alınacak olan rapor cinsiyet değiştirme ameliyatı izin belgesi sayılır. Bu raporla birlikte kişi cinsiyet değişikliği ameliyatı olabilecektir.

Ameliyat sonrası hastane raporları mahkemeye sevk edilecek ve kimlik değişikliği süreci başlayacaktır.

Yani cinsiyet değişikliği için; ilk önce cinsiyet değişikliğine dair mahkemece izin kararı verilmeli ve bu izin kararına istinaden gerekli cinsiyet değişikliği ameliyatı yapılmalıdır. Daha sonra açılacak davada ise mahkemece, cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirildiğinin resmî sağlık kurulu raporuyla doğrulanması halinde nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verilecektir.

Cinsiyet Değiştirme Davası Prosedürü 

Cinsiyet değiştirme dava prosedürü, Türk Medeni Kanununun 40. maddesi kapsamında "cinsiyet değişikliği için izin verilmesi" ve "cinsiyet değişikliğinin nüfusa tescili istemi" şeklindedir. Buna göre; cinsiyet değiştirmek isteyen kişi öncelikle mahkemeye şahsen başvurarak cinsiyetinin değiştirilmesini talep etmelidir.

İlk aşama, cinsiyet değişikliği ameliyatı olabilmek için cinsiyet değiştirme şartları sağlanarak mahkemeden/hakimden izin alınması aşamasıdır. Verilen izne bağlı olarak, cinsiyet değişikliğine dair mahkemece izin kararı verilmeli ve bu izin kararına istinaden gerekli cinsiyet değişikliği ameliyatı yapılmalıdır. bu amaca uygun bir cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirildiğinin resmi sağlık kurulu raporuyla doğrulanması büyük önem arz etmektedir. Zira açılacak davada mahkemece, cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirildiğinin ancak resmî sağlık kurulu raporuyla doğrulanması hâlinde nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verilecektir. İzin verilebilmesi için gerekli görülen bu raporun bir eğitim ve araştırma hastanesi tarafından verilmesi gerekmektedir.

Cinsiyet değiştirme ameliyatının gerçekleştirildiğinin resmi sağlık kurulu raporu ile doğrulanması halinde, mahkemece nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verilecektir. Bu aşama da yerine geldikten yani kişinin nüfus sicilinde cinsiyet değişikliğinin yapılmasının ardından cinsiyet değişikliği tamamlanacaktır.

Önemle belirtmek gerekir ki, nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verecek olan mahkeme ameliyata izin veren önceki mahkemenin kararını arayacaktır. Bundan dolayı mahkemeden izin alınmaksızın gerçekleştirilen cinsiyet değişikliği hukuken tanınmayacak ve nüfus sicilinde düzeltme yapılması talebi reddedilecektir. Mahkeme izni olmaksızın, yasa dışı yollarla yapılan ameliyatlardan uzak durulması oldukça önem arz etmektedir.

Cinsiyet Değiştirme Davası Ne Kadar Sürer?

Cinsiyet değiştirme davası Türk Medeni Kanunu uyarınca, cinsiyetini değiştirmek isteyen kimsenin bunun için mahkemeden izin alması ile gerçekleşecektir. Dolayısıyla  her birey için değişmekle birlikte, bu süreç ortalama 1-1.5 yıl arasında tamamlanmaktadır. Ancak kişinin dava sürecinden önce hormon desteği almış olduğu ve hastane kaydı olduğu hallerde dava duruma göre daha kısa sürebilmektedir.

Cinsiyet Değiştirme Davası Şartları

Cinsiyet değiştirme davası koşulları şunlardır:

• Cinsiyet değiştirmek isteyen kişinin 18 yaşını doldurmuş olması,
• Evli olmaması,
• Transseksüel yapıda olup cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunluluğunu bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmi sağlık kurulu raporuyla belgelemiş olması,
• Cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunlu olup olmadığı hususunda rapor alınıp oluşacak sonuç doğrultusunda karar vermekten ibarettir.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi; “Cinsiyetini değiştirmek isteyen kimse, şahsen başvuruda bulunarak mahkemece cinsiyet değişikliğine izin verilmesini isteyebilir. Ancak, iznin verilebilmesi için, istem sahibinin 18 yaşını doldurmuş bulunması ve evli olmaması; ayrıca transseksüel yapıda olup, cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunluluğunu ve üreme yeteneğinden sürekli biçimde yoksun bulunduğunu bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmî sağlık kurulu raporuyla belgelemesi şarttır.” biçimindeki hükmün “üreme yeteneğinden sürekli biçimde yoksun bulunduğunu bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmî sağlık kurulu raporuyla belgelemesi şarttır.” kısmının sözleşmenin 8. maddesinde ifade edilen özel hayata saygı hakkını ihlal ettiğini ve sözleşmeye aykırı olduğunu belirtmiştir. Dolayısıyla artık üreme yeteneğinden sürekli biçimde yoksun bulunduğunu bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmî sağlık kurulu raporuyla belgelemesi şartı aranmamaktadır.

Cinsiyet Değişikliği Davası Görevli Mahkeme

Cinsiyet değiştirme davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleridir.

Cinsiyet Değiştirme Davası Yetkili Mahkeme

Cinsiyet değiştirme davalarında yetkili mahkeme ise, davayı açacak kişinin yaşadığı yer mahkemesidir.

Cinsiyet Değiştirme Davası Ücreti

Konunun uzmanı avukatlarımız ile görüştükten sonra cinsiyet değiştirme davası ücreti ile ilgili net bilgiyi almanız mümkün olacaktır.

Cinsiyet Değiştirme Davası Kime Karşı Açılır?

Yukarıda da belirttiğimiz TMK m. 40 kapsamındaki şartları sağlamış, ruhsal ve fiziksel olarak cinsiyet değiştirmeleri zorunlu olan her vatandaş ilgili mahkemede cinsiyet değiştirme davası açabilir.

Bunun yanı sıra, çekişmesiz yargı kapsamında değerlendirilen cinsiyet değiştirme davaları, Nüfus Müdürlüğüne karşı açılacak ve davalı taraf Nüfus Müdürlüğü olacaktır.

Cinsiyet Değiştirme Dilekçe Örneği 

Cinsiyet değişikliği davası açıldığında ve işbu davada kanunun aradığı kriterler sağlanmadığında ret kararı verilebilmekte ve yıllarca sürecek istinaf ve temyiz süreçleri yaşanmaktadır. Cinsiyet değiştirme davası dilekçesi ve dava süreci için uzman bir avukat ile takibinde hukuki yarar bulunmaktadır.