YASAL MİRASÇILAR VE MİRAS PAYLARI

Miras bırakanın terekesinden pay alan gerçek veya tüzel kişiye "mirasçı" denir. Bir kişinin ölümü veya gaip kararı verildiğinde, miras (terekesi) açılmış olur. Miras, mirasbırakanın son yerleşim yerindeki mahkemede işleme alınacaktır.

Kanunda iki farklı mirasçılık şekli bulunmaktadır. Bunlar; yasal mirasçı ve atanmış mirasçılardır.

Yasal Mirasçı Nedir?

Yasal mirasçı ne demek? Ölen kişinin mirasına hak kazanacak olan yasal mirasçılara "yasal mirasçı" denir.

Yasal mirasçılar nasıl tespit edilir? Yasal mirasçılık, Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 495-501. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu maddelerde belirtilen kişiler ve devlet, yasal miras hakkına sahiptir.

Devlet yasal mirasçı olabilir mi? Yasal mirasçıların tamamı mirası reddederse ölen kimsenin mirası Devlete geçer.

Yasal Mirasçılar Kimlerdir?

Ölen kişinin yasal mirasçıları, mirasbırakanın altsoyu, anne-baba, büyük anne-büyük baba, evlatlık, sağ kalan eş ve devlettir.

Türk hukuk sisteminde yasal mirasçılığın belirlenmesinde zümre sistemi uygulanmaktadır. Zümre sistemi, mirasın hangi mirasçıya geçeceğini belirleyen bir sistemdir. Bu sistemde bazı kurallar mevcuttur: Türk Medeni Kanunu'na göre, mirasın bir sonraki zümreye geçebilmesi için önceki zümreden hiç kimsenin kalmaması gerekmektedir. Her zümredeki mirasçılar, miras bırakana eşit paylarla mirasçı olurlar.

Birinci Zümre Mirasçılar

TMK'nın 495. maddesine göre, birinci derece mirasçılar, mirasbırakanın altsoyu olan kişilerdir. Altsoy, çocuklar ve onların çocuklarından oluşur. Çocuklar, mirası eşit bir şekilde paylaşırlar. Evlilik dışı çocuklar ve evlatlık da birinci zümre mirasçısı sayılır. Eğer çocuklar miras bırakmadan önce vefat etmişse, bu durumda onların çocukları miras hakkını devralır. Bu zümredeki mirasçılar, sağ kalan eş ile birlikte mirasçı olduklarında mirasın dörtte üçünü (3/4) alırlar.

En yakın yasal mirasçı kimdir? En yakın yasal mirasçı ölen kişinin altsoyu ve eşidir.

İkinci Zümre Mirasçıları

İkinci zümre mirasçıları, mirasbırakanın anne ve babası ile onların altsoyunu içerir. Miras bırakmadan önce ölen anne ve babanın yerini altsoyu alır; dolayısıyla mirasbırakanın kardeşleri de ikinci zümre mirasçısıdır, ancak ana ve babadan sonra gelmektedir. İkinci zümredeki kişilerin mirasçı olabilmesi için birinci zümreden hiç kimsenin bulunmaması gerekmektedir. İkinci zümre mirasçıları, sağ kalan eş ile birlikte mirasçı olduklarında mirasın yarısını (1/2) alırlar.

Üçüncü Zümre Mirasçıları

Üçüncü zümre mirasçıları, mirasbırakanın büyük anne, büyük baba ve onların altsoyudur. Bu gruba, nine, dede, amca, dayı, hala ve teyze ile bunların altsoyları da dahildir. Üçüncü zümre mirasçısı olabilmek için birinci ve ikinci zümreden hiç kimsenin bulunmaması gerekir. Bu zümredeki mirasçılar, sağ kalan eş ile birlikte mirasçı olduklarında mirasın dörtte birini (1/4) alırlar.

Yasal Miras Payları

Çocukların miras payı belirlenirken, öncelikle sağ kalan eşin varlığına bakılmalıdır. Sağ kalan eşe mirasın 1/4’ü verildikten sonra, geriye kalan 3/4, çocuklar arasında eşit şekilde paylaştırılır. Eğer mirasçı olarak yalnızca eş ve bir tek çocuk varsa, mirasın 1/4’ü anneye verilir. Kalan 3/4 ise çocuğa aktarılır.

Eşin yasal miras payı, hangi zümre ile birlikte mirasçı olduğuna bağlıdır. Aşağıda detaylı olarak açıkladık.

Altsoyun yasal miras payı, eşin sağ kalmasına göre değişiklik gösterir. Eğer altsoy ile birlikte eş sağ ise o zaman sağ kalan eşe önce mirasın 1/4 ü verilir. Geri kalan 3/4 çocuklara verilecektir.

Sağ Kalan Eşin Miras Payı

Sağ kalan eşin yasal miras payı nasıl hesaplanır? Sağ kalan eşin miras hakkı, hangi zümre ile mirasçı olduğuna göre belirlenir.

Birinci zümre ile mirasçı olan eşin yasal miras payı, mirasın dörtte biridir(1/4). İkinci zümre ile mirasçı olan eşin miras payı, mirasın yarısıdır(1/2). Üçüncü zümre ile mirasçı olan eşin miras payı, mirasın dörtte üçüdür(3/4). Her üç zümrede de mirasçı bulunmazsa, sağ kalan eş mirasın tamamını alır.

Yasal Mirasçılar Saklı Pay

TMK'nın 506. maddesinde mirasçıların saklı pay oranları belirtilmiştir.

Yasal miras saklı pay oranları aşağıdaki gibidir:

• Altsoy için yasal miras payının yarısı,
• Ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri,
• Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması durumunda yasal miras payının tamamı, diğer durumlarda yasal miras payının dörtte üçü.

Yasal Miras Payı Hesaplama

Miras payı hesaplamak için programdan yararlanabilirsiniz. Yukarıdaki bilgiler doğrultusunda örnek vererek miras payı hesaplayalım:

• Ölen kişinin 2 çocuğu ve eşi sağdır. Eş, mirasın 1/4’ünü, çocuklar ise mirasın 3/4’ünü alır. Her çocuğa mirasın 3/8’i düşer. 200.000 TL miras kaldığını varsayarsak, 50.000 TL eşe kalacak; her çocuğa ise 75.000 TL düşecektir.
• Murisin (mirasbırakan) 5 çocuğu vardır ve eşi kendisinden önce vefat etmiştir. Bu durumda mirasın tamamı çocuklar arasında paylaştırılır. 300.000 TL miras kaldığında, her çocuğa 60.000 TL miras düşecektir.
• Miras bırakan öldüğünde miras bırakanın eşi, ana ve babası sağdır. Miras bırakanın altsoyu yoktur. Bu durumda sağ kalan eş mirasın 1/2’sini alır. Ana ve baba her biri 1/4 pay alacaktır. 600.000 TL miras kaldığını düşünürsek, sağ kalan eş 300.000 TL miras alırken, ana 150.000 TL, baba da 150.000 TL pay alır.

Yasal Mirasçı Olmayanlar

Yasal olmayan mirasçı ne demek? TMK 495. madde ve 501. maddede belirtilmeyen herkes yasal olmayan mirasçıdır.

Kimler yasal mirasçı olamaz? Atanmış mirasçı ve vasiyet alacaklısı olan kişiler yasal mirasçı değildir.

Evlatlık yasal mirasçı mıdır? Evet evlatlık kişi yasal mirasçıdır. Eş yasal mirasçı mıdır? Evet sağ kalan eş yasal mirasçıdır. Evlatlığın altsoyu yasal mirasçı olabilir mi? Evet, evlatlık ve altsoyu yasal mirasçıdırlar. Kardeş yasal mirasçı mıdır? Ölen kişinin kardeşi de yasal mirasçıdır.  Torun yasal mirasçı mıdır? Ölen kişinin çocuğu kendisinden önce ölmüşse o zaman torun yasal mirasçı olur.  Yeğen yasal mirasçı mıdır? Ölen kişinin yeğeni yasal mirasçı olabilir. Ancak bunun için öncelikli olan yasal mirasçıların ölmüş olması gereklidir.  Atanmış mirasçı yasal mirasçı mıdır? Atanmış mirasçı yasal mirasçı değildir. İkisi farklı kavramlardır.  Vasiyet alacaklısı yasal mirasçı mıdır? Vasiyet alacaklısı yasal mirasçı sayılmaz. İkisi farklı kavramlardır.  Kuzen yasal mirasçı mıdır? Kuzenler TMK'ya göre yasal mirasçı değildir.  Devlet yasal mirasçı mıdır? Evet devlet yasal mirasçıdır. Mirasçı bırakmaksızın ölen kimsenin mirası Devlete geçer.