Koşullu Salıverme Nedir?
İnfaz Kanunu madde 107’ de düzenlenen bir infaz kurumu olan koşullu salıverilmenin diğer adı ile şartlı tahliyedir. Eğer hükümlü, hapis cezasının bir kısmını cezaevinde “iyi halli” olarak geçirirse, hapis cezasının geriye kalan kısmını şartlı olarak cezaevi dışında infaz etmesi sağlanır.
Koşullu salıverilme hükümlü açısından bir infaz rejimidir. Yasal şartları yerine getiren hükümlüler koşullu salıvermeden yararlanabilir. Koşullu salıverilme için, hükümlünün kalan ceza süresi içinde suç işlememesi ve bazı yükümlülüklere uyması gerekmektedir. Koşullu salıverme kararı ile cezanın infazı tamamlanmış sayılmaz. Yani koşullu salıverme yalnızca kesin salıverme gününe kadar geçecek olan sürede, bazı şartlar altında hükümlünün serbest bırakılmasını sağlamaktadır. Zira koşullu salıvermenin amacı, hükümlüyü topluma yeniden kazandırmaktır.
Hak ederek tahliye tarihi ise; cezanın infazına başlandığı günden itibaren hesaplanmak üzere, hükümlünün, mahkeme kararında belirlenen tüm ceza süresini cezaevinde ve şartlı tahliye olduğunda dışarda geçirerek tamamlayacağı tarihtir.
Hükümlünün İyi Halli Olması Nedir?
Koşullu salıverilmeden faydalanılabilmesi için hükümlünün “iyi halli” olması gerekir. Yapılacak değerlendirmede, infazın tüm aşamalarında hükümlülerin katıldığı iyileştirme ve eğitim-öğretim programları ile spor ve sosyal faaliyetler, kültür ve sanat programları, aldığı sertifikalar, kitap okuma alışkanlığı, diğer hükümlü ve tutuklular ile ceza infaz kurumu görevlileri ve dışarıyla olan ilişkileri, işlediği suçtan dolayı duyduğu pişmanlığı, ceza infaz kurumu kuralları ile kurum bünyesindeki çalışma kurallarına uyumu ve aldığı disiplin cezaları dikkate alınır.
Toplam on yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkûm olanlar ile terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından mahkûm olanlar hakkında yapılacak açık ceza infaz kurumuna ayırmaya, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazına ve koşullu salıverilmeye ilişkin değerlendirmelerde idare ve gözlem kuruluna Cumhuriyet başsavcısı veya belirleyeceği bir Cumhuriyet savcısı başkanlık eder.
Hükümlüler, ceza infaz kurumlarında bulundukları tüm aşamalarda, ceza infaz kurumlarının düzen ve güvenliği amacıyla konulmuş kurallara uyup uymadığı, haklarını iyi niyetle kullanıp kullanmadığı, yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirip getirmediği, uygulanan iyileştirme programlarına göre toplumla bütünleşmeye hazır olup olmadığı, tekrar suç işleme ve mağdura veya başkalarına zarar verme riskinin düşük olup olmadığı hususlarında idare ve gözlem kurulu tarafından iyi hâlin belirlenmesine esas olmak üzere en geç altı ayda bir değerlendirmeye tabi tutulur.
Cezaevinde kalınan süre içerisinde herhangi bir suça karışmamak hükümlüler açısından oldukça önemlidir. Zira cezaevinde geçirilen süre içerisinde alınan bir ceza sicile işlenirse bu ceza kişinin şartlı salıvermeden faydalanma olanağını ortadan kaldırır.
Koşullu salıverme sürecinden hükümlü kişi en yakın emniyet müdürlüğüne giderek belli aralıklarla imza atmak zorundadır. Bunu yapmadığı durumlarda koşullu salıverme durumu iptal olur. Bir kere koşullu salıverme halinde ceza işlediği zaman başka bir koşullu salıvermeden yararlanması mümkün değildir.
Koşullu Salıverme Şartları
Koşullu salıverilmeden yararlanmak isteyen hükümlüler, kanunda düzenlenen şartları karşılamaları gerekmektedir. Buna göre hapis cezasının infazı sırasında belirli şartları yerine getirmeyen hükümlüler, koşullu salıverilme hükümlerinden faydalanamaz. Koşullu salıverilme şartları aşağıda kısaca sıralanmıştır.
- Hükümlü, hakkında hükmedilen hapis cezasının belirli bir bölümünü cezaevinde infaz etmelidir. Yani, hakkında süreli hapis cezasına hükmedilmiş hükümlü, cezasının 1/2’sini (yarısını) cezaevinde infaz ettikten sonra ancak koşullu tahliyeden faydalanabilir.
- Hükümlü, cezaevinde “iyi halli” olmalıdır. İyi halli olması da ceza infaz kurumundaki yükümlülüklerine eksiksiz yerine getirmesi ve cezaevinin düzenine uyması gerekir.
- Hükümlü hakkında, koşullu salıverilmesi yönünde mahkeme kararı verilmelidir. Söz konusu karar görevli ve yetkili mahkemeden verilmiş olması gerekir.
Bu şekilde sıralanan şartları karşılayan hükümlüler, cezaevindeki süre boyunca iyi halli olduğu ve sosyal hayata uyum sağlayacağına kanaat oluşturup koşullu salıverilmeden yararlanabilmektedir.
Koşullu Salıverilme Süresi
Denetim süresinde hükümlü, infaz kurumunda öğrendiği meslek ve sanatı bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı yerine getiren bir başkasının gözetimi altında, ücret karşılığı çalıştırılabilir.
18 yaşını bitirmemiş hükümlüler, denetim süresinde eğitimlerine, gerektiğinde barınma olanağı da bulunan bir eğitim kurumunda devam ederler.
İnfaz hakimi, koşullu salıverilen hükümlünün topluma uyumdaki başarısını göz önünde bulundurarak; denetim süresinin, denetimli serbestlik tedbiri uygulanmadan veya herhangi bir yükümlülük belirlemeden geçirilmesine karar verebilir, denetimli serbestlik tedbiri uygulanmasını veya belirlenen yükümlülükleri denetim süresi içinde kaldırabilir.
Koşullu salıvermeden sonra ceza devam eder. Bu süre içerisinde kişinin işlediği suçlar koşullu salıverme koşullarını ihlal ettiği anlamına gelir ve kişinin koşullu salıverilmeden yararlanma olanağı ortadan kalkar. Kişi kalan cezasını çekmekle kalmaz aynı zamanda yeni işlediği cezanın da süresini ceza süresine eklemiş olur. Koşullu salıverme şartını bozduğu için de çeşitli ek cezalar verilebilir.
Koşullu salıverilmeden yararlanmak için cezanın yarısının kural olarak ceza infaz kurumunda çekilmesi gerekmektedir.
Koşullu Salıvermenin Geri Alınması
Bilinmelidir ki; koşullu salıverilen hükümlünün hak ederek tahliye tarihine kadar yeni bir suç işlememesi ve yükümlülüklere uygun davranması kanuni bir zorunluluktur. Zira aksi takdirde, koşullu salıverilmenin geri alınması kararı ile hükümlünün kalan cezasını cezaevinde infaz etmesi gerekir.
Hükümlünün denetim süresinde kasten işlediği başka bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkum edilmesi ve bu cezanın ertelenmesi halinde, ortada hükümlü hakkında kesinleşmiş bir mahkumiyet kararı bulunacağından, önceki suçtan dolayı verilen koşullu salıverilme kararı geri alınacaktır.
Koşullu salıverilme kararının geri alınmasından sonra, aynı hükmün infazı ile ilgili bir daha koşullu salıverilmeden faydalanılamaz.
Koşullu salıverilmenin geri alınabilmesi ancak; koşullu salıverilme kararının verilmesinden sonra ve deneme süresi içinde kasıtlı bir suç işlenip hapis cezasına mahkum olunması halinde mümkündür.
Hakkında koşullu salıverilme kararı verilen hükümlü koşullu salıverilme süresi boyunca denetime tabi tutulabilecektir. Ancak kişi bu süre içerisinde denetim kararına uymaz ya da tekrar bir suç işlerse koşullu salıverilme kararı geri alınabilecektir koşullu salıverilme kararı geri alındıktan sonra hükümlü cezasının kalan kısmını ceza infaz kurumlarında geçirecektir.
Koşullu salıverilme kararının geri alınması hâlinde hükümlünün;
- Sonraki suçu işlediği tarihten itibaren başlamak ve hak ederek tahliye tarihini geçmemek koşuluyla sonraki işlediği her bir suç için verilen hapis cezasının iki katı sürenin,
- Yükümlülüklerine aykırı davranması hâlinde, bu yükümlülüklere uymama tarihi ile hak ederek salıverilme tarihi arasındaki süreyi geçmemek koşuluyla ihlalin niteliğine göre takdir edilecek bir sürenin Ceza infaz kurumunda aynen çektirilmesine karar verilir. Koşullu salıverilme kararının geri alınmasından sonra aynı hükmün infazı ile ilgili bir daha koşullu salıverilme kararı verilmez.
Koşullu Salıverilme ile Denetimli Serbestlik Farkları
Denetimli serbestlik, koşullu salıverilmeden önce hükümlünün sosyal hayata uyum sağlayıp sağlayamamasını incelemektir. Böylece koşullu salıverilme durumu gerçekleştiğinde, hükümlü kişinin dışarıda insanlarla ilişkilerini nasıl gerçekleştireceği, yaşantısını nasıl devam ettireceği ve suçunu tekrarlayıp tekrarlamayacağının gözlemlenmesi mümkün olacaktır. Bunun için de kişi tahliye edilerek denetim altında dışarıda tutulur.
Denetimli serbestlik kurumu, hükümlünün koşullu salıverme tarihine belli bir süre kaldığında uygulanır. Cezaevindeki iyi halli hükümlü için denetimli serbestlik şartlı tahliyeden bir önceki aşama olarak düzenlenmiştir. Yani denetimli serbestlik tedbirini ihlal eden hükümlü en fazla cezasının koşullu salıverme tarihine kadar olan kısmını infaz etmek üzere cezaevinde gönderilecektir.
Yargıtay nezdinde de “Hükümlünün koşullu salıverilmesi için mahkum olduğu cezanın infazı sırasında, ceza infaz kurumunda geçirmiş olduğu sürede iyi halli olmasının gerekli ve yeterli olduğu, infaz kurumu dışında denetimli serbestlik tedbiri kapsamında geçen süreçte iyi halli olup olmamanın koşullu salıverilmeye etkisinin olmadığı, nitekim hükümlünün denetimli serbestlik tedbirinin gereklerine uymamakta ısrar etmesi ve diğer hallerde dahi, 5275 sayılı Kanun’un 105/A-6 maddesi gereğince, ancak koşullu salıverilme tarihine kadar olan cezasının infazı için açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine karar verilebileceği gözetilmelidir.” şeklinde karar verilmiştir.
Koşullu Salıvermenin Geri Alınması İtiraz Dilekçesi
Koşullu salıverilmenin geri alınmasına karşı itiraz dilekçesi yazmak uzmanlık gerektiren bir durumdur. Bu nedenle dilekçenin yazılabilmesi için uzman ceza avukatından yardım almanızı önermekteyiz.