Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Saklı Pay

Ölünceye kadar bakma sözleşmelerinin kurulmasıyla miras hakları ihlal edilen mirasçılar, bakım alacaklısının ölümüyle Türk Borçlar Kanunu m.615 hükmü gereği tenkis davası açabilirler. Burada mirasçılardan kasıt saklı paylı mirasçılardır. Kanunumuza göre, saklı pay mirasçıları; birinci zümrede miras bırakanın altsoyu (birinci zümrenin tamamı) yani çocuklar, torunlar, torun çocuklarıdır. İkinci zümrede ölenin ana ve babası saklı pay sahibidirler.

Kanun koyucu, kanuni mirasçıların bazılarına, miras bırakanın iradesiyle ortadan kaldırılamayan, dokunulamayan bir miras hakkı tanımıştır. İşte, tanınan bu hakka saklı pay, bu hakkın tanındığı kimselere de saklı paylı mirasçı denilmektedir. Saklı paylı mirasçının hakkı, miras bırakanın iradesinden bağımsız olarak güçlendirilmiş olup, miras bırakanın bu hak üzerinde tasarrufta bulunması yasaklanmıştır. Miras bırakan ancak saklı pay dışında kalan kısımda istediği şekilde tasarruf etme imkanına sahip olur.  Saklı payı bulunmayan mirasçıların böyle bir talepte bulunmaları mümkün değildir.

Tenkis davası bakım borçlusuna karşı açılması gerekir. Çünkü burada kazandırmanın yapıldığı kişi bakım borçlusudur. Örneğin; Bakım alacaklısı kişi ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile bir taşınmazını bakım borçlusuna devretmektedir. Burada taşınmazı kazanan kişi bakım borçlusu olduğu için dava ona karşı açılacaktır.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E. 2013/1-77 K. 2013/1007 T. 3.7.2013 kararında “… somut olayda murisin davacılardan mal kaçırmasını gerektiren bir olgunun ve sebebin varlığı da kanıtlanmış değildir. Öte yandan ölünceye kadar bakım sözleşmeleri ivazlı akitlerden olup bu tür temliklerde tenkis hükümlerinin de uygulanamayacağı kuşkusuzdur. Temlikteki asıl amacın mirasçıdan mal kaçırmak değil; ölünceye kadar bakıp gözetme olduğu, muvazaa ile illetli bulunmadığı kabul etmek gerekir. Bu bakımdan davanın reddine karar verilmesi gerekir” denilmiştir. Ölünceye kadar bakma sözleşmesi hükümleri gereği miras bırakanın malvarlığı değerlerini bakım borçlusuna devretmiş olduğu bir durumda; olayın niteliğine göre değerlendirme yapılınca akdin tarafların iradelerini yansıttığı ve karşılıklı edimleri içerdiği kanaatine varılıyorsa devir işleminin tenkisi istenemeyecektir.

Mirasçıların Açacakları Tenkis Davası Şartları 

Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin kurulmasıyla saklı payları ihlal edilen mirasçılar, bakım alacaklısının ölümünden sonra Türk Borçlar Kanunu 615. maddeye göre bakım borçlusuna karşı tenkis davası açabilecektir. Bu davayı açmanın şartları şunlardır:

• Dava açacak olan kişi saklı pay mirasçısı olmalıdır. İstisnaları aşağıda belirtilmiştir.
• Saklı payın ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile ihlal edilmesi gerekir.

Tenkis Davasını Kim Açabilir?

• Saklı payı ihlal edilen mirasçılar
• Saklı payı ihlal edilen mirasçıların alacaklıları veya iflas dairesi

Tenkis Davasında İspat ve İspat Yükü

Mirasbırakanın yaptığı tasarrufların, saklı payları ihlal ettiğini iddia eden mirasçının, bu iddiayı ispat etmesi gerekir. Yapılan tasarrufun tenkisi için öncelikle mirasbırakanın tasarruf oranını aşıp aşmadığı incelenmelidir. Bakım alacaklısının asıl amacının  bakım ve gözetim olmadığı anlaşıldığında saklı paylı mirasçılar Türk Medeni Kanunu m.565/f.1,b.3-4 hükmü çerçevesinde bakım alacaklısının asıl amacını ispat ederek yapılan tasarrufun tenkisini isteyebilirler.

Tenkis Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Tenkis davasında yetkili mahkeme mirasbırakanın  yerleşim yeri mahkemesidir. Asliye Hukuk mahkemesi ise görevli mahkemedir.

Tenkis Davasını Açma Süresi

TMK m.571'e göre saklı paylarının ihlal edildiğini öğrenen mirasçılar, öğrenmeden itibaren 1 yıl ve her halde mirasın açılmasından itibaren 10 yıl içerisinde bu davayı açmalıdır.