Israrlı Takip Nedir?
Israrlı takip, genellikle eski sevgili olmak üzere herhangi biri tarafından yoğun bir biçimde izlenmek ve takip edilmek anlamına gelir. Bu davranış, korku uyandırmayı ve güvensiz hissettirmeyi hedefler. Bundan dolayı bu kavram; fail tarafından, mağdur istemediği halde kendisine yönelik olarak, ısrarlı bir şekilde araçla, iletişim vasıtasıyla, sözle, hareketle veya hukuka aykırı başka bir davranışla gerçekleştirilen, korku duyulmasına neden olan, rahatsız edici / tehditkar fiiller anlamına gelmektedir.
Israrlı Takip için verilebilecek örnekler;
- Mağdur istemediği halde ona sürekli telefon etmek,
- Eski sevgilinin haber vermeden veya davet edilmeden eve, okula, kişinin bulunduğu mekana gelmesi, kişinin karşısına çıkması,
- Diğer iletişim araçları vasıtasıyla ilişki kurmaya çalışmak, Mektup, e-mail, sms vb. göndermek,
- Sosyal medya aracılığıyla takip gerçekleştirmek,
- Mağduru bir yerde beklemek, takip etmek, gözetlemek,
- İstenmediği halde çiçek, hediye veya herhangi başka bir eşya göndermek,
- Üçüncü kişi üzerinden temas kurmak,
- Kamuya açık bir yerde veya internet ortamında mağdur hakkında söylentiler yaymak,
- Bilgi/resim vb. kişisel verilerini paylaşmak vs. şeklindedir.
Israrlı Takip Suçu Nedir?
Israrlı takip suçundaki eylem, bir kez yapılıp biten bir eylem olmayıp, zaman içerisine yayılan eylemler zincirinden oluşur. Bu eylemler zinciri, bir bütün olarak ele alındığında, takip edilen kişide veya mağdurda, strese, kaygıya, veya rahatsızlığa yol açar.
Suçun maddi unsurunu oluşturan ve çoğaltabileceğimiz bu hareketler aynı zamanda ısrarlı biçimde yapılmalıdır ve ayrıca fiil, fail(suçu işleyen kimse) tarafından kasten gerçekleştirilmelidir.
Failin davranışları başta yalnıza huzursuz edici ancak hukuka uygun şekilde başlayıp, zaman içerisinde giderek daha tehlikeli, tehditkar davranışlara ve hatta ölüme yol açabilmektedir. Failin daha saldırgan ve tehditkar bir kişiliğe bürünmeye devam etmesi neticesinde, önlem alınmazsa takip eyleminin mağdurun vücut bütünlüğüne karşı işlenen bir suç ile sonuçlanması kaçınılmaz olabilir. Bu nedenle, ısrarlı takip fiili genellikle hakaret, cinsel taciz, cinsel saldırı ve hatta kasten öldürme suçlarının öncüsü olarak da karşımıza çıkabilir.
Bu açıdan bakıldığında, 6284 sayılı Kanunun, ısrarlı takip halleriyle mücadelede uygulanabilecek, koruyucu ve önleyici tedbirlerin alınması için gerekli hukuki alt yapıyı sağladığı, ancak yargı makamlarının genel olarak kadına yönelik şiddet konusunda gereken hassasiyeti gösteremedikleri, toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlama noktasında uygulamanın arzu edilen seviyeye henüz ulaşmadığı görülmektedir.
Israrlı Takip Suçunun Unsurları
- Haksızlık teşkil eden fiilin makul sayılabilecek ölçülerde gerçekleştirilmesi halinde bu suç oluşmayacaktır. Israrın varlığı bakımından mutlaka aynı hareketin defalarca tekrarlanması şart değildir. Fail maddede belirtilen seçimlik hareketlerden birini ısrarla tekrarlayabileceği gibi farklı seçimlik hareketleri farklı yer ve zamanlarda tekrarlamak suretiyle de ısrar iradesini gösterebilir. Israr unsurunun gerçekleşip gerçekleşmediğini somut olayın şartları çerçevesinde hakim tarafından tespit edecektir.
- Israrlı takip fiilinin mağdurun üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşturmasına ya da kendisinin veya yalanlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına neden olması gerekir. Bu durum somut olayda hâkim tarafından belirlenecektir. Bu belirleme yapılırken ısrar fiilinin nicelik ve nitelik itibarıyla mağdur üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşturmasına ya da kendisi veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına elverişli olup olmadığına bakılacaktır.
- Israrlı takip suçunda failin “sırf huzur ve sükûnu bozma maksadıyla” hareket etmesi aranmamaktadır. Israrlı takip suçunun oluşabilmesi için failin kasten hareket etmesi yeterlidir. Doğrudan kast veya olası kast ile hareket etmesi suçun oluşmasına engel olmaz. Failin ısrarlı takip fiilini hangi maksatla gerçekleştirdiğinin suçun oluşması bakımından bir önemi bulunmamaktadır.
- Israrlı bir şekilde haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak temas kurmaya çalışmak suretiyle mağdurda ciddi bir huzursuzluk oluşmasına ya da kendisinin veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına neden olunması gerekmektedir.
- Failin farklı zaman ve mekanlarda mağdurun karşısına çıkması, onun bulunduğu ortamlarda yanına yaklaşması ve böylece kendisini sürekli olarak mağdura görünür kılmaya çalışması halinde de takip olgusu gerçekleşecektir. Bu kapsamda iş yeri, okul, çarşı, pazar ve benzeri yerlerde sıklıkla mağdurun karşısına çıkılması veya takip edildiğinin hissettirilmesi ya da konutunun önünde, sokağının girişinde beklenmesi gibi fiillerin ölçüsüz biçimde tekrarlanması, fiziki takip olarak kabul edilebilecektir.
Israrlı Takip Suçunun Cezası
Israrlı Takip suçu Türk Ceza Kanunu Madde 123/A’da düzenlenmiş olup, madde şu şekildedir;
TCK madde 123/A – Israrlı bir şekilde; fiziken takip etmek ya da haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak temas kurmaya çalışmak suretiyle bir kimse üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşmasına ya da kendisinin veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına neden olan faile altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.
Suçun;
- Çocuğa ya da ayrılık kararı verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi,
- Mağdurun okulunu, iş yerini, konutunu değiştirmesine ya da okulunu veya işini bırakmasına neden olması,
- Hakkında uzaklaştırma ya da konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi, hâlinde faile bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
Israrlı Takip Mağduru
Israrlı takip suçunun mağduru genelde kadınlar olmaktadır. ABD’de 2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre her yıl 7 milyona yakın kişi bu suçun mağduru olmaktadır.
Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı’nın yaptığı bir araştırmaya göre; 15 yaşından itibaren kadınların yaklaşık %18’i ısrarlı takip suçunun mağduru olmaktadır.
Israrlı Takip Faili
Israrlı takip suçlarının, %70-80’nin fail ile mağdur arasında önceden duygusal bir ilişkinin mevcut olduğu tespit edilmiştir. Bu kişilerin %70 ve 80’lik bir kısmı eski eş veya sevgili tarafından işlenmektedir. Bu failler mağdurlarla ilişkilerinin bitmesini kabullenemedikleri için takip eylemlerine başlarlar. Takipteki amaç ya “intikam almak” ya da “zorla” ilişkiyi yeniden başlatmaktır.
ABD’de 2014 yılında yapılan bir araştırma neticesinde: Faillerin yaklaşık %80’i tanıdık kişilerden (eski eş, sevgili vb.) oluşmaktadır.
Israrlı Takip Uzlaşmaya Tabi Mi?
Türk Ceza Kanunu m. 123/A suçu, her ne kadar takibi şikayete tabi olsa da uzlaşmaya tabi suçlardan değildir.
CMK m. 253/3 – Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olsa bile, (…)88 cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda ve ısrarlı takip suçunda (madde 123/A), uzlaştırma yoluna gidilemez.
Israrlı Takip Suçu Şikayete Tabi Mi?
Israrlı takip suçunun soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlıdır. (TCK m. 123/A-3)
Mağdurun şikayetçi olmaması durumunda fail hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmayacaktır.
